SOBÓTKA, wieś w powiecie opatowskim, chyba nie problem że to świętokrzyskie
...Kronikarską wzmiankę z ostatnich miesięcy rozpocznę(ks. proboszcz) od uroczystości Wniebowstąpienia Pańskiego 1915 r. którego to dnia rozpoczęli Rosyanie wysadzać dopiero co ukończoną linię kolejową Ostrowiec-Nadbrzezie. Wybuchy gwałtowne od samego rana przejmowały wszystkich trwogą; słysząc je zadawał sobie każdy pytanie, co nam najbliższe dni przyniosą; ile te biedne nerwy przenieść będą musiały nowych niespodzianek. Ale w ciągu następnych sześciu tygodni słyszeliśmy tylko dochodzący nas huk armat od Klimontowa i Koprzywnicy, lub latające aeroplany, migocące reflektory. Co przy tem wszystkiem trwożnych komentarzy było, trudno opisać!... Dopiero 21-go czerwca zakotłowało się na drodze od Sandomierza: dzień i noc gwar cofających się pułków rosyjskich pieszych i konnych, głuchy stuk armat przejeżdżających drogą.
Trwało to do 23-go czerwca włącznie. Lotne podjazdy Kozackie zakończyły odwrót przed wieczorem tegoż dnia; a w nocy zaczęły się posuwać już wojska austryackie.
Zaroiło się jak w ulu od żołnierzy wszelkiej broni. Nie długo zagrały nam armaty na wschodniej stronie parafii od strony Pisar, Wyspy i Wygody.
W te dnie ostatnie wsie najwięcej odczuły skutków bitew, toczących się wciągu dni następnych.
Pola poprzerywano rowami strzeleckimi; stodoły i obory porozbierano do okopów. Dwie sąsiadujące naprzeciw siebie wsie były obsadzone przez dwie wrogie, rozdzielone wstęgami rowów, armie.
Skutki strzelaniny były te, ze w Wygodzie spalonych zostało siedem domów. Ludność przed bitwą została wydaloną przez Rosyan, Pastwą chciwości żołnierzy rosyjskich padły ukryte zapasy żywności i odzież w dołach.
W jednym z domów pozostawiona chora staruszka sześćdziesięcioletnia niejaka Aniela Moniarska padła ofiarą płomieni. Nie wiadomo czy nienastarczono jej zabrać wskutek popłochu czy też zostawiono na opatrzności Bożej. Gdy wojska rosyjskie posunęły się dalej, a wylęknieni mieszkańcy wrócili do wsi, zastano zgliszcza spalonych domów i zwęglone zwłoki staruszki. Pochowano ją pod krzyżem przy drodze. Groza była straszna, lęk przejmował patrzących na straszne skutki pocisków armatnich, zdawało się, że nie ocaleje wieś kościelna. Ale P. Bóg łaskawy odwrócił wichurę wojenną w drugą stronę i to co nas ominęło, z woli Bożej dotknęło niedalekie i dalsze strony biednej i znękanej Ojczyzny naszej.

Ks. Stefan Zagner, proboszcz parafii Sobótka

PTKANÓW, powiat opatowski
I Ptkanów, to ciche zwykle ustronie, nawiedziła pożoga wojenna. Po raz pierwszy przybyły tu wojska austryackie, przeważnie czesi, w sile kilkuset żołnierzy, 24 sierpnia 1914 r. przed wieczorem; zanocowali w Ptkanowie i paru wioskach parafii i w dniu następnym raniutko wyruszyli w stronę Ożarowa.
zachowali się poprawnie.
Odtąd do 4-tego października był w Ptkanowie względny spokój, chociaż w wioskach parafialnych dość często wojska zmieniały swój postój. Z góry ptkanowskiej widzieć można było przemarsz wojsk: rosyjskiego, austryackiego, i niemieckiego od strony Ostrowca do Opatowa, oraz w stronę Sandomierza i do Staszowa i ciągle posuwające się obozy po szosie opatowskiej.
 Dopiero dzień 4-go października 1914 roku upamiętnił się w historyi Ptkanowa. Odbyła się tu bowiem tego dnia bitwa między wojskiem rosyjskiem i niemieckiem. Niemcy zamierzali otoczyć wojsko rosyjskie, broniące się w opatowie i w sąsiednich wioskach, i w dość pokaźnej liczbie skierowali się w stronę Ptkanowa.
Spostrzegli Rosyanie i wysłali rotę żołnierzy pod dowództwem podoficeraAleksandra Tafincewa, by wstrzymać zapędy Niemców. Rota żołnierzy, przybywszyokoło godziny 9 1/2 rano do Ptkanowa, przy pomocy kilku wyrostków i paru mężczyzn ze wsi, na poczekaniu porobiła okopy. Niemcy umieścili się na polach wsi Małoszyce od strony zachodniej i północnej w oddaleniu 2 1/2 wiorsty od Ptkanowa. Rosyanie, mając oprócz karabinów zwykłych, kilka karabinów maszynowych, opierali się z początku niemcom, liczącym 2700 ludzi.
Kanonada trwała od godz. 11 do 2 po połud.
Proboszcz miejscowy, ks. Józef Świechowski zdołał zaledwie odprawić Mszę św. i nie mając już czasu na spożycie śniadania, zabrał z plebanii niezbędne przedmioty i ukrył się z domownikami w piwnicy w dziedzińcu. Gdy szedł do piwnicy, zauważył uciekające juz podjazdy kozackie w stronę Opatowa. Jeden z kozaków na koniu nagle przechylił się i spadł na ziemię, koń pobiegł dalej, lecz zaraz zawrócił, zatrzymał się przy podnoszącym się jeźdzcu... cdn

Ptkanów, cz. III
Od tej pory zyskałem na szacunku u Niemców.
Zbliżali się do mnie wyższej rangi oficerowie, jak Ottingen, Ernst hrabia Strachwitz. Człowiek poważny wiekiem, pokazywał mi krzyżyk, jaki nosił przy sobie, mówiąc: "W Chrystusie moja nadzieja, że powrócę do swoich."
Pomimo okazywanego mi szacunku, gdy obiegła pogłoska wśród wojska, że paru odważniejszych kozaków podjechało pod górę ptkanowską, zrobiono u mnie rewizyę w piwnicy, czym nie ukrył czasem kozaków.
Jeden żołnierz niemiecki żądał, abym swoim kosztem utrzymywał około dwustu jeńców.
Na cmentarzu grzebalnym pochowano ośmnastu zabitych żołnierzy ze strony rosyjskiej, w tej liczbie dwunastu Polaków, przeważnie z Kieleckiego (piąta rota) i pięciu Rosyan, oraz jednego żyda. Pochowano też kilku Niemców, w tej liczbie paru oficerów. Jeden z nich von Minckwitz, kapitan, miał krzyż złoty za zwycięstwa w Belgii.
W kilka dni po ustąpieniu Niemców z Ptkanowa przyjeżdżał  z Opatowa na koniu przez trzy dni na cmentarz grzebalny na grób przyjaciela swego kapitana von Minckwitz lekarz wojskowy, jakiś człowiek już starszy.
W d. 4 października 1914 r. ranione zostały w Ptkanowie cztery osoby od rozrywających się szrapneli, dwie z nich od ran zmarło.
W parafii nie było wypadków pożaru i śmierci od pocisków, były tylko straty, jakie parafianie ponieśli przez rekwizycyę koni, krów, zboża,- zwykłe rzeczy podczas wojny.
Od d. 13 maja 1915 r. przez pięć tygodni na lini Słupia Nowa-Klimontów w oddaleniu kilku wiorst od Ptkanowa trwała walka uporczywa wojsk austryackich i niemieckich z wojskami rosyjskiemi. Wreszcie wojska rosyjskie cofnęły się ku Wiśle, a wkroczyły wojska austryackie d. 23 czerwca 1915 r. Ptkanów nie ucierpiał od tego trzeciego nadejścia, był tylko widzem krwawych walk, odbywających się poza granicami parafii, oraz krwawych łun pożarów, oświecających okolicę zajętą przez wojska. Akcya wojenna w Ptkanowie przyczyniła wiele strat kościołowi i proboszczowi.

T Y M I E N I C A (okres od 1 list. 1915 do 1 marca 1916)

Po jesiennym przemarszy wojsk ku Karpatom zakątek nasz powrócił do dawnego spokoju. Huk armat cichł z dnia na dzień, kojąc strwozone serca ludzkie i dając możność obrachunku strt i wrażeń, przeżytych w ogniu. Okazało się, że więcej było strachu, jak bólu, i wszystko jest możliwe do zniesienia przy zachowaniu życia.
Wielkie masy wojsk rosyjskich, tocząc się za związkowymi, ukrzepiały nadzieje jednych, wtłaczając drugich w otchłań beznadziejności.
A potem... skomlący wicher przynosił od czsu do czasu wieści: Lwów zajęty, obtoczony Przemyśl, Kraków zagrożony, podbite Karpaty...
Ukazowe dusze nie drgnęły, nie miały tam nic do stracenia, ach, jak to dobrze mieć duszę "po ukazu"!- Gazety oględnie i sucho notują zaprowadzane porządki we Lwowie: zniesienie namiestnictwa, rozbicie szkół polskich, zrusyfikowanie uniwersytetu, sklecenie około 200 cerkwi, a obok czule i wdzięcznierozwodzą się o epokowej zdobyczy słowiańskiej (głównie polskiej): Lemberg został Lwowem. Wreszcie nieukontentowanie czemu się tak długo opiera przemyśl i Kraków, dopełniło czarę tych ciężkich chwil, które bodaj nigdy się już nie wróciły.
Na miejscu rozpoczęły się okopy, na północy ku Dęblinowi, a potem z południa wzdłuż rzeki Iłżanki. Poruszyły się tłumy, oddychając łatwym zarobkiem, opustoszały chałupy. Był to wyraziście lep z banknotów, na który zawsze da się schwytać i trzymać zdocześniała gawiedź przyziemna. Ani bo nie było wyzyskania zapłaty, ani żadnej oszczędności. Wystawianie fałszywych kwitów, gra w karty z "sapiorami", stręczycielstwo nierządu-składały się na sumy okopowe i budziły zdziwienie w najbardziej znieczulonych duszach: "Jak oni rozrzucają pieniądze, toż człowiek złotówki nie zapracuje dziennie a tu masz rubla! Co jeden może zrobić, pchają piętnastu. A Wojtków Stasiek jeszcze łopatką nie ruszył, cięgiem gra w karty pod jałowcem z sapiorami, a zobaczcie, ile ma już papierów. Albo Jewka Grubianka...tfy... z żyta prawie nie wyłazi, a pieniądze bierze, po pięć kwitów dniówkę".
Trafiały się zapotrzebowania podwód, hem pod Pilicę. To było gorzkie i godne wykrętu, pomimo ogólnego życzenia, by "nasi" zwyciężyli. Przeważnie pół rubel pomagał, ale niedomyślny musiał jechać i zakosztować pozycyi. Niebawem przekonał się, że tam nie ma komina ani pierzyny, a i żołądek, na ten przykład nie ma co prawie, więc zostawiał wóz i konie na pastwę losu, a sam uciekał do domu. Dla uspokojenia kobiety, że nie postąpił lekkomyślnie, miesiąc cały wygrzewał się w łóżku, postękiwał i narzekał na ciężkość w piersiach, której nie da się prędko usunąć bez wódki.
CDN

CD.

Tymczasem w samo Wniebowstąpinie Pańskie, o rannej porze, donośnie zabasowały armaty z południa. Tam kielce przechodziły w ręce Aystryaków, a tu zastawiano się strzałamido latawca. Ale dwa tygodnie nieustannego, coraz bliższego huku, pożary przemawiały inaczej. Stwierdzono, że German podszedł pod Radom, Iłżę, Sienno. Podług zdania robiących tam okopy linia obronna przedstawiała się poważnie: "Niech co chce będzie, Niemiec tych okopów nie przerwie". Istotnie, żytko dojrzało, sianokosy powędrowały na drewnianych osiach do armii, lipcowe słońce doskwiera-skutku nie widać. niestrudzone języki podają wieść, jakoby całe wagony przystawiono kos do koszenia zboża przy okopach nad Iłżanką. Więc to już bezpośrednio i nas dotyka. Rozpijaczony strażnik pewnego dnia za ustawionym naśrodku drogi stolikiem gryzmolił nazwiska chłopaków, zaciąganych niby do roboty "panie naczelniku, aby mojego wymazać, ja chory, któż mi będzie robił". -"Nu, tak my pomówimy na stronnie, teraz mam dużo zajęcia".
Przyciszony szmer podaje, że Przemyśl, Lwów powróciły do dawnych właścicieli.
16 lipca w nocy budzi nas jęk ziemi z pod kopyt końskich i powózek. Cała wieś zerwała się na równe nogi, niebo od pozarów goreje. Żołnierze źli, milczący, nie dają się zaczepić. "Macie naszych już w najblizszych okopach"... rzucił wreszcie jeden przez zaciśnięte zęby. Nazajutrz poczyna się robić duszno od dymu i serce drga od strzałów. Jeszcze dzień jeden i noc okropna. atak w okolicy Kazanowa, Ciepielowa. Z rykiem armat, trzaskiem karabinów mieszają się słabnące ura! wytryskają z pośród piekielnej wrzawy rozdzierające nerwy krzyki, jakiś gwar potężny kołysze powietrzem i tak zdaje się, jakoby wszystkie całego świata okropności zeszły się na szalony taniec w jedno miejsce, wciągnęły w wir swój zywą i martwą przyrodę: oglądasz się mimowoli wokoło, stwierdzasz spokój nieba i rzeczy, kamieniejesz w niedowierzaniu, czy to ludzie robią?
Następny ranek uwidocznił resztki uciekającej armii rosyjskiej, nadciągnęli Niemcy i przez cztery dni obozowali w Tymienicy. Nie potrzebowali nic od ludności, rozdawali powidła, cygary, suchary białe. Zachowywali się obyczajnie. dognanych uciekinierów zawracali do domów.
I tak już z dniem każdym odczodziła od nas ta wojna w daleki świat.
Nie pomogły pogróżki "Winogrodem", Warszawą, Brześciem, dalej bo geografia chłopska nie sięga. Ten gałgański "worek" niemiecki, idący rzaem z nimi w powietrzu, on tak wypatruje i skutecznie przewodzi. Nasi nie mają. Wyznaczono odkładane terminy powrotu, już,-tylko patrzeć-napróżno.

CDN

W Ó J C I N
24 sierpnia1914 roku przed południem, pisze ks. Kazimierz Grosicki, wkroczył pierwszy patrol niemiecki od strony Piotrkowa do Wójcina, a po południu nadciągnęła za nim i piechota. Jenerał ze świtą stanął na plebanii. Był to człowiek dobry, porozumiał się ze mną po łacinie i bronił mię od nadużyć żołnierskich. Od tego jenerała dowiedziałem się o śmierci Ojca św. Piusa X. Wojsko po przenocowaniu wyruszyło dalej, jak mówiło, pod Iwangród. Od tego dnia trwały ciągłe przemarsze wojsk niemieckich. Szkody mało poniosłem od żołnierzy, bo mię jakoś skutecznie bronili oficerowie. Więcej daleko ucierpieli moi parafianie, bo im zabierano owies, siano, konie, bydło, świnie za kwity i to nie zawsze.
1 listopada przybyło do Wójcina wojsko rosyjskkie. I ono zajęło całą plebanię i zaczęło gospodarować po swojemu. Wszystkiego trzeba było pilnować, bo żołnierza rosyjskiego wszystko zajmowało: co zobaczył to jego. Po dwudniowym pobycie pierwsze oddziały poszły dalej, i drugie nadciągnęły itd.
Wszystkie tak postępowały, jak pierwsze. Taki stan trwał do 18 grudnia 1914 r. Dnia tego armia rosyjska około godziny 11 rano zajęła przygotowane naprzód okopy, ciągnące się przez wioski parafialne, a potem zaraz o godzinie 12 ukazała się w Wójcinie husarya austryacka. Gdy to Rosyanie spostrzegli, rozpoczął się istny sądny dzień, zaczęli bowiem walić z armat na koścół, dzwonnicę, plebanię i organistówkę do późnego wieczora. Skutek strzałów był taki, że połowa wsi Wójcina poszła z dymem,a dwa szrapnele przebiły ścianę i szczyt kaplicy Pana Jezusa w kościele.
CDN