Mazowieckie forum poszukiwaczy skarbów. Poszukiwania skarbów mazowsze

Kategoria ogólna => Ciekawe miejsca, historie => Wątek zaczęty przez: adek Sierpień 26, 2010, 14:51:55



Tytuł: Dworzec główny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: adek Sierpień 26, 2010, 14:51:55
 Zachęcam też do pokazywania innych miejsc nie tylko w Warszawie :)

..,,
Dworzec Główny w Warszawie byt jednym z najnowocześniejszych obiektów komunikacyjnych
w ówczesnej Europie. Zaprojektowany przez wybitnego twórcę zrywał z tradycją "dworkowej" architektury na rzecz nowoczesności i czystej funkcji budynku. Jego realizacja miała spowodować zmiany w układzie urbanistycznym centralnej części Warszawy: powstanie wielkiego placu dworcowego i uporządkowanie pierzei Al. Jerozolimskich. Wojna przekreśliła te plany, a w latach pięćdziesiątych na miejscu dawnego Dworca Głównego stanęły dwa pawilony dworca kolei podmiejskich Śródmieście.

Sprawa uporządkowania węzła kolejowego w Warszawie stała się po 1918 r. jednym z pilniejszych problemów niepodległej Rzeczypospolitej. Już w lipcu 1919 r. Sejm przyjął stosowną ustawę, a rząd powołał, pod przewodnictwem prof. Aleksandra Wasiutyńskiego, komisję przy Ministrze Kolei Żelaznej. Ogłoszono konkurs na projekt tymczasowego Dworca Głównego, którego zwycięzcami zostali architekci: Tadeusz Zieliński i Maksymilian Bystydzieński. Według ich projektu zrealizowano w 1921 r. przy ul. Chmielnej (na zachód od ul. Wielkiej) jednoprzestrzenny, przekryty łukowymi drewnianymi wiązarami budynek, który przetrwał aż do 1944 r.




Tytuł: Odp: Dworzec centralny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: adek Sierpień 26, 2010, 14:52:15
Pierwszy konkurs na projekt stałego Dworca Głównego rozstrzygnięto w grudniu 1921 r. Większość uczestników sytuowała nowy dworzec między Al. Jerozolimskimi, ul. E. Plater i Chmielną z placem od strony ul. Marszałkowskiej. Sąd konkursowy przyznał nagrodę arch. Juliuszowi Nagórskiemu, który zaprojektował monumentalną symetryczną bryłę w stylu neoklasycystycznym, z dwoma bocznymi pawilonami, ujmującymi przeszkloną halę peronową. Trudna sytuacja ekonomiczna kraju spowodowała jednak, że realizacja dworca została przesunięta na późniejsze lata. W 1928 r. ogłoszono nowy konkurs architektoniczny, który został rozstrzyg¬nięty w styczniu następnego roku. Sąd konkursowy pod przewod¬nictwem prof. Aleksandra Wasiutyńskiego przyznał trzy równorzędne nagrody. Otrzymali je: prof. Czesław Przybylski, zespół architektów: Aleksander Kapuściński, Paweł Pawłowski, Julian Puterman oraz architekci Wacław Weker i Mirosław Szabuniewicz.

Dalsze prace projektowe ówczesne Ministerstwo Komunikacji powierzyło Czesławowi Przybylskiemu. Przewidywano wówczas dwuetapową realizację dworca: w pierwszym etapie miał to być budynek nad ośmioma parami torów (czteroperonowy), w drugim --nad dwunastoma. Od strony ul. Marszałkowskiej zaprojektowano obszerny dworcowy plac o powierzchni ponad 4 ha. Dwie jego pierzeje: południową i wschodnią stanowiły kamienice wzdłuż Al. Jerozolimskich i Marszałkowskiej. Od strony zachodniej plac zamykała bryła dworca. Ze względów urbanistycznych hala dworcowa powinna dominować nad placem, stąd też przyjęto jej wysokość 26 m, mierzoną od poziomu chodnika do najwyższej poziomej linii dachu. Północną pierzeję placu stanowiły tyły oficyn kamienic wzdłuż ul. Chmielnej, do których dobudowany miał być budynek biurowy o bardzo wąskim trakcie. Funkcję dominanty na placu dworcowym pełniłby 16-kondygnacyjny gmach hotelu, usytuowany u zbiegu ul. Chmielnej i Wielkiej.

Od strony Al. Jerozolimskich pierzeję tworzyła niska część dworca, z wysoką halą odjazdową usytuowaną na osi ul. Pankiewicza.


Tytuł: Odp: Dworzec centralny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: adek Sierpień 26, 2010, 14:52:32
Budynek dworca zaprojektowany byt bardzo funkcjonalnie. Dla odjeżdżających przewidziano od strony ul. Marszałkowskiej wejście główne prowadzące do holu kasowego. Z niego podróżni przechodzili do obszernej hali, skąd wygodnymi schodami schodzili na poszczególne perony. Z hali tej dostępne byty również poczekalnie (osobne dla klas I i II oraz dla klasy III) i sale restauracyjne. Zaprojektowano oddzielny podjazd oraz przejścia dla podróżnych z dużym bagażem oraz wydzieloną reprezentacyjną część dla ważnych gości. Dla przyjeżdżających przeznaczona była część dworca od strony ul. E. Plater.

Wyjścia z peronów prowadziły do hali dla przyjeżdżających, z obszerną przechowalnią bagażu. Z hali tej dostępne były m.in. umieszczone na pierwszym piętrze umywalnie, sale konferencyjne, poczta i urząd celny oraz na wyższych kondygnacjach - pokoje biurowe i hotelowe. W podziemiach dworca zaprojektowano cztery perony, połączone ze sobą poprzecznymi galeriami umożliwiającymi bezkolizyjne przejście pod Al. Jerozolimskimi, a z drugiej strony prowadzącymi na przystanki autobusowe przy Chmielnej, do projektowanego hotelu, docelowo zaś do stacji metra.

Elewacje budynku miały być obłożone płytami jasnego piaskowca, w dolnej partii wykończone klinkierem lub czerwonym piaskowcem, ramy i podziały okienne obłożone blachą miedzianą. We wnętrzach zamierzano wyłożyć ściany hal dworcowych klinkierem, w restauracjach i poczekalniach zastosować okładziny drewniane, w pomieszczeniach biurowych i hotelowych - wysokiej jakości tynki.

Posadzki miały być z płyt kamiennych lub terakoty, w poczekalniach, restauracjach i pokojach biurowych - z wykładzin na podkładzie korkowym.
W nowatorski sposób zaprojektowano konstrukcję dworca. Opracował ją zespół kilkunastu inżynierów pod kierunkiem wybitnego konstruktora prof. Andrzeja Pszenickiego. Przewidziano szkieletową konstrukcję budynku: stalową, nitowaną, z wyjątkiem fragmentów części podziemnych wykonywanych jako żelbetowe. Dużym wyzwaniem dla projektantów było przekrycie nad torami, tworzące jednocześnie place dworcowe. Ze względów realizacyjnych wybrano droższą od żelbetowej konstrukcję stalową.


Tytuł: Odp: Dworzec centralny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: adek Sierpień 26, 2010, 14:52:52
Realizację dworca rozpoczęto w 1932 r. Koncepcja układu dworca jako przelotowego, z częścią dla podróżnych usytuowaną bezpośrednio nad torami, sprawiała ogromne trudności techniczne. W czasie budowy musiały być czynne wszystkie tory. Odległość między przewodami trakcyjnymi a stropem nad peronami, wynosząca 20 cm, zmuszała do ograniczenia czasu budowy części podziemnej do 2-3 godzin na dobę (od momentu odjazdu ostatniego pociągu nocnego do przyjazdu pierwszego dziennego). Mimo tego budowa szybko postępowała. Po nagłej śmierci prof. Czesława Przybylskiego (styczeń 1936 r.) pracami projektowymi kierowali arch. Romuald Miller i Stanisław Brukalski. W1937 r. doprowadzono budynek do stanu surowego, a w latach następnych prowadzono prace elewacyjne i wykończeniowe. Do wiosny 1939 r. część podziemna - perony i galerie - była prawie ukończona. Na dwóch środkowych peronach była ułożona nawierzchnia z kostki bazaltowej, na ścianach klatek schodowych montowano okładziny z płyt marmu¬rowych. Niemal ukończone byty części: biurowa i hotelowa, gdzie położono tynki, glazury, posadzki. W hali odjazdowej prowadzono montaż sufitu z falistego eternitu oraz prace przygotowawcze do montażu olbrzymiej mozaiki (ok. 1300 m2) na jednej ze ścian. W hali przyjazdowej przystąpiono do licowania ścian okładziną kamienną. W całym budynku kończono prace instalacyjne.

Reprezentacyjny charakter dworca, stanowiącego wizytówkę Polski, sprawił, że przy jego budowie wielką uwagę zwrócono na elementy dekoracyjne. Z architektami współpracowali najwybitniejsi ówcześni malarze i rzeźbiarze polscy. W hali przyjazdowej na jednej ze ścian umieszczono dziewięć płaskorzeźb autorstwa Józefa Klukowskiego, wyobrażających: rolnictwo, górnictwo, rybołówstwo, tkactwo, sztukę, budownictwo, wiedzę, oświatę oraz kolejnictwo.


Tytuł: Odp: Dworzec centralny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: adek Sierpień 26, 2010, 14:54:39
Na drugiej ścianie znalazła się płaskorzeźba symbolizująca Warszawę. W sali konferencyjnej umieszczono portret marszałka Piłsudskiego autorstwa Zygmunta Grabowskiego oraz witraże wykonane przez Mieczysława Jurgielewicza. W sali bankietowej wmontowano w boazerię osiem obrazów autorstwa Rafała Malczewskiego na temat COP-u.
W rozstrzygniętym na początku lutego 1939 r. konkursie na kompozycję malarsko-rzeźbiarską w hali odjazdowej wygrała praca Felicjana Kowarskiego, Józefa Klukowskiego i Jana Sokołowskiego, przedstawiająca posąg Polonii, z postaciami symbolizującymi bogactwa Polski na tle mozaiki z symbolami miesięcy i znaków zodiaku. W kolejnym konkursie dotyczącym kompozycji malarskich na poczekalnię I klasy i baru otrzymano ponad 80 prac, autorstwa m.in. Adama Kossowskiego
(I nagroda), Edwarda Manteuffla, Eugeniusza Arcta, Michała Byliny, Jerzego Skowierzaka, prof. Mieczysława Kotarbińskiego.

Niestety, 6 czerwca 1939 r. na budowie Dworca Głównego wybuchł groźny pożar spowodowany pracami spawalniczymi przy stalowej konstrukcji. W jego wyniku zawaleniu ulegt dach nad halą odjazdową, pod ciężarem gruzów załamał się również strop nad dolnym poziomem dworca. Z zagrożonych części dworca udało się wynieść wartościowe przedmioty, takie jak rzeźby, modele, prace plastyczne. Skutki pożaru usuwano przez kilka tygodni. Kolejne szkody w budynku Dworca Głównego spo¬wodowały bombardowania miasta we wrześniu 1939 r. Podczas okupacji, w latach 1940-1942, Niemcy prowizorycznie odbudowali i uporządkowali pomieszczenia dworca, który użytkowany był do wybuchu Powstania Warszawskiego w sierpniu 1944 r. Po upadaku Powstania, w ramach akcji planowej zagłady miasta, Niemcy wysadzili go w powietrze. Ruiny dworca, stanowiące niemal symbol zniszczonej Warszawy, zostały rozebrane w 1947  roku ..."

Zdjęcia i atrykuł pochodzą miesięcznika ,,spotkania z zabytkami" , artykuł jest autorstwa Leszka Piskowskiego.


Tytuł: Odp: Dworzec centralny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: borsuk Sierpień 26, 2010, 15:09:41
..."Każdemu z nas kojarzy się z obskurnym i śmierdzącym miejscem, poskomunitycznym reliktem przeszłości ale miejsce to ma także swoją barwniejszą, przedwojenną historię. Zachęcam też do pokazywania innych miejsc nie tylko w Warszawie"...
 
Artykuł bardzo ciekawy, dzięki Adek, ale Dworzec Centralny i Dworzec Główny to "topograficznie" dwa zupełnie różne obiekty; Dworzec Główny znajdował sie tam, gdzie teraz jest Dworzec Śródmieście. Dworzec Centralny nie ma niczego wspólnego z przedwojenno/okupacyjnym Dworcem Głównym, powstał w zupełnie nowym miejscu i ma swoją odrębną historię.


Tytuł: Odp: Dworzec centralny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: Vilmark Sierpień 26, 2010, 15:19:07
http://www.herder-institut.de/warschau/ausschnitt_02/ausschnitt-02pl.html (http://www.herder-institut.de/warschau/ausschnitt_02/ausschnitt-02pl.html)


Tytuł: Odp: Dworzec główny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: adek Sierpień 26, 2010, 15:34:29
racja borsuku, juz edytowalem


Tytuł: Odp: Dworzec główny w Warszawie -historia
Wiadomość wysłana przez: viviparus Wrzesień 01, 2010, 21:58:38
dorzucę taki mały element wyposażenia dworca.
(zdjęcie zapożyczone ze strony Narodowego Archiwum Cyfrowego)