„Werlasowa  Opowieść „

   W  Bieszczady  trafiłem  pierwszy  raz  w  początku  lat  80-tych z  wycieczką  szkolną . Mało  tak naprawdę  pamiętam  z  tamtej  wizyty  , gdyż  był  to  czas  popijania  piwka  czy  innego  napitku , oraz  podrywanie  dziewcząt . Wtedy  tak  przeżywało  się  wycieczki .  Po  wielu  latach , w roku 2009 ,  zjawiłem się  w Bieszczadach  już  ze  swoją  rodziną . Zamieszkaliśmy  w  Wołkowyi , skąd  można  było  wyruszyć  w  każdy  ciekawy  rejon  Bieszczad  .  Wykrywacz  oczywiście  miałem  ze  sobą  , ale  pomimo  pewnych  wiadomości  , map  i  prób  rozeznania    w  terenie  , Bieszczady  zdawały  się  niedostępne . Przy  końcu  urlopu  dogadałem  się  z  moim  gospodarzem  w  sprawie  wyjazdu  na  poranne  safari  fotograficzne  i  od  słowa  do  słowa weszliśmy  na  tematy  historyczne  .  Popytałem  o  miejsca  potyczek  i bitew  .  Okazało  się  że  pan  Hubert  jest  myśliwym i  przewodnikiem  turystycznym  przy  wypadach  autami  terenowymi  w  trudne  rejony   gór .  Opowiedział  mi  o  kilku  miejscach  gdzie  kiedyś  były  wsie  , po  wojnie  wysiedlone  lub  spalone  w  walkach  z  UPA . Opowiedział  mi  również  o  miejscu  niedaleko  Bukowca  , w trudno  dostępnym  terenie  , gdzie  tropiąc  zwierzę  natrafił  na  porzucony  sprzęt  wojskowy . Było  tego  bardzo  dużo . Oprócz  amunicji  karabinowej  i  łusek  większego  kalibru  , widział  sporo  długiej  broni  , austriackiej  i  rosyjskiej    , a  także  kilka  bagnetów  . Część  sprzętu  leżała  w  potoku  , część  wystawała  spod  ściółki  i  liści  . To  co  wystawało  na  wierzch   porośnięte  było  grubą  warstwą  mchu . Spytałem  , jak  dawno  temu  odkrył  to  zrzutowisko ?  Okazało  się  że  jakieś  trzy  lata  temu  . Była  więc  spora  szansa  że  nikt  nie  trafił  na  to  miejsce  , tym  bardziej  że  leżało  to  tam ponad  90  lat . Pomimo  kończącego  się  urlopu  postanowiłem  dotrzeć  do  tego  miejsca  . Umówiłem  się  z  p.Hubertem  i  czekałem  niecierpliwie  na  wyjazd  .  Pech  chciał  że  zaczął  padać  deszcz  ,  i  to  deszcz  tak  rzęsisty  , iż  nie  pozwalał  na  eskapadę  w  góry . Czas  pobytu  dobiegł  końca  . Umówiłem  się  z  gospodarzem  na  wyprawę  za  rok  i  pożegnałem  Bieszczady  z  nadzieją  na  spore  odkrycia  w  kolejnym  sezonie .
   Minęła  zima  2009/2010 . Zadzwoniłem do  p. Huberta  i   telefonicznie  zarezerwowałem   pokój  na  drugą połowę czerwca . Po  drodze  , w  długi  majowy  wekend   wyskoczyłem  na  kilkudniowy  zlot  poszukiwaczy  do  Gorlic . Bardzo  fajna  impreza  , ludzie  z  całej  Polski  i  wieczory  pełne  opowieści o  odkrytych  i  nieodkrytych  skarbach .  Po  którejś  tam  kiełbasce  z  ogniska  i  piwku  , z  moich  ust  popłynęła opowieść  o  przyszłym  odkryciu  zrzutowiska  w  Bieszczadach .
   Przyszedł  czas  i  znów  zawitałem  w  Wołkowyi  . Po  serdecznym  przywitaniu  z  gospodarzem  , od  razu  chciałem  umówić  się  na  wyprawę  w  góry . Pan  Hubert  zmroził  mnie  jednak  stwierdzeniem  , że  nie  ma  już  po  co  tam  jechać  -” Przecież  pańscy  koledzy  przyjechali  tu  pod  koniec  maja  , trafili  do  mnie  i  poprosili  o  pokazanie  miejsca  . Nie  umawialiśmy  się  że  ma  to  być  tajemnica  .  Kilka  dni  tam  jeździli  wypożyczonym  samochodem  terenowym  .  Byli  bardzo  zadowoleni  . Ja  się  tym  zbytnio  nie  interesowałem  , gdyż  przygotowywałem  pokoje  do  zbliżającego  się  sezonu  . Wiem  tylko  że  znaleźli  sporo  bagnetów  , odznaczeń  i  klamer  , bo  o  tym  mówili  cały  czas  . „
   Tak  to  właśnie  długi  język  pozbawił  mnie  przeżycia  silnych  emocji  . Szkoda  ,  ale  życie  idzie  dalej    , postanowiłem  nie  odpuszczać  i  szukać  dalej  .  Pan  Hubert  zajęty  był  organizowaniem  safari  dla  turystów  , dlatego  też  postanowiłem  sam  pogmerać  w różnych  rejonach  Bieszczad  . W  jednej  z  knajpek  zagadując  miejscowego  typka  o  jakieś  okopy  czy  inne  informacje  dotyczące  I Wojny Światowej  , dowiedziałem  się  od  ludzi  lasu , że  w  pobliskiej miejscowości  Rajskie  , podczas  pracy  spychacza  trafiono  na  nieoznakowaną  mogiłę  . Wyrwano  z  ziemi  szczątki  rosyjskich  żołnierzy  .  Jeden  z  pracowników  wziął  sobie  na  pamiątkę klamrę  i  orła  . Po  kilku  dniach  i  nieprzespanych  podobno  nocach  przywiózł  te  pamiątki  z  powrotem  i  zakopał  w  miejscu  nowej  mogiły  . Reszta  oczywiście  śmiała  się  z  delikwenta  i  z faktu  że  go  straszyło  . Droga  dla  leśnictwa  robiona  była  w  2008 roku . Miałem  jednak  nadzieję  , że  w  pobliżu  odnalezionej  mogiły  była  jakaś  potyczka  i  będę  mógł  pochodzić  z  wykrywaczem  . Na  drugi  dzień  pojechałem  do  Rajskiego  i  próbowałem c.d.n......................

Fot.1. Wołkowyja  z  gospodarzem  p.Hubertem ( z lewej )
Fot.2 . Miejsce  w  okolicy  Bukowca  , przeszukane  przez  kolegów  z  Gorlic
Fot.3. Okolice  Rajskiego

ciąg dalszy.

     ....głowami  , ale  nie  oglądała  się  za  siebie  , przez  las  , w  śniegu  po  pas  przedarła  się  do  sąsiadów  i  razem  z  nimi  schronili  się  w  kaplicy . Zainteresowany  tą  bitwą  spytałem  czy  zna  jakieś  szczegóły  tej  sprawy  .
   â€ž  Tak  ,  widzi  pan  ,  tam  jest  mogiła  .  Nie  ma  krzyża  ani  tablicy  , ale  jest  taki  wzgórek  gdzie  te  ruskie  zostały  pochowane  , a  ja  i  moja  rodzina  zawsze  na  wszystkich  świętych  palimy  tam  świeczki . Mnie  babcia  tak  nakazała  , żeby  pamiętać  i  nie  dawać  tam  nic  budować  , bo  przecie  rodzina  nie  wie  gdzie  zginęli i  leżą  pochowani . A  w zeszłym  roku  chcieli  zrobić  w  tym  miejscu  zawracanie  dla  aut  , ale  się  nie  zgodziłem  , bo  jak  to  tak  żeby  po  grobie  jeździć . A  co  do  bitwy  , to  Madziary schowały  się  na  wzgórzach  i  szczycie  jaru  , kiedy  drogą  w  dolinie  przejeżdżali  Kozacy  , zaczęli  do  nich  strzelać  . Nikt  nie  przeżył  , rannych  podobno  dobijali  bagnetami  . Konie  i  broń  zabrali  a  zabitych  miejscowi  chłopi  musieli  zakopać  na  pobliskiej  łące .”
    Poprosiłem  o  pokazanie  tego  miejsca .  Rzeczywiście  droga  na  miejsce  była  bardzo  wąska  i  po  kilkuset  metrach  kończył  się  asfalt  , a  zaczynała droga  polna . Wrażenie  było  niesamowite  .  Droga  w  dolinie  , z  lewej  strony  wzniesienia  , z  prawej  niewielka  łąka  i  za  nią  kolejne  wzniesienia  . Wszystko  to  wyglądało  jak  z  opowiadania  o  zasadzce  Węgrów  .  Za  ostatnią  chałupą  rozciągała  się  spora  łąka  a  przy  jej  skraju    znajdował  się  wspomniany  wzgórek  , z  kilkoma   wypalonymi   zniczami . Podziękowałem  za  rozmowę  i  wróciłem  do  Wołkowyi . Postanowiłem  odszukać  jakiekolwiek  informacje na  temat  potyczki  pod  Werlasem , przewertowałem  internet , dotarłem  do  księgarni  w  Baligrodzie  , przeszukałem  w  różnych  pozycjach  książkowych  cokolwiek  na  temat  Werlasu . Jedyne  co  udało  mi  się  znaleźć  to  niewielka  notatka  w  Przewodniku dla  prawdziwego  turysty „ Bieszczady” , Werlas strona  385 „ Zimą  1914/15 r . pod  Werlasem  wpadł  w  austriacką  zasadzkę  i  został  rozbity  pułk  kawalerii  rosyjskiej  . Poległych  pogrzebano  we  wspólnej  mogile w  lesie . „   Tyle  z  informacji  ogólnie  dostępnych  .  Postanowiłem  pobadać  trochę  tę  sprawę  i  wróciłem  do  domku  pana  Mieczysława .  Chciałem  poprosić  o  możliwość  pochodzenia  z  Wykrywaczem  na  terenach  należących  do  rodziny  starszego  pana . Na  miejscu  było  jakoś  sporo  osób  , wyglądało  że  co  najmniej  połowa  wsi  stoi  pod  domem  tej  rodziny . Okazało  się  że  prawnuk  pana  Mieczysława  utopił  się  rano  na  rybach . Wypadł  z  łódki  i  do  tej  pory  ratownicy  szukają  ciała . Pan  Mieczysław  stał  ze  swoją  wnuczką , matką  chłopaka  i  łkał  bezgłośnie  .  Poczułem  że  jestem  nie  na  miejscu  i  wycofałem  się  z  tego  terenu . Tak  ciekawie  się  zapowiadało  a  tu  takie  nieszczęście  tych  ludzi  . Wróciłem  z  urlopu  planując  już  na kolejny  rok  wypad  do  Werlasu . Los  jednak  tak  wszystkim  pokręcił  , że  w  Bieszczady  wróciłem  dopiero  w  2013 r. Tym  razem  wynajęliśmy  z  rodzinką  domek  na  cyplu  Werlaskim . Zaraz  po  przybyciu  zajrzałem  do  sklepu  pani  Aliny  , przypomniałem  się  i  poprosiłem  o  pomoc  w  odnowieniu  kontaktu  z  panem  Mieczysławem  . Okazało  się  że  zmarł  kilka  miesięcy  po  swoim  prawnuku  ,a w  domku  została  tylko  jego  wnuczka  i  jej  drugi  syn  Marek . Ta  wiadomość  mnie zasmuciła    , ale  postanowiłem  spotkać  się  z  obecną  właścicielką  pola  i  łąki  na  której  miała  miejsce  walka  . Spotkałem  się  z  tą  panią  następnego  dnia  , złożyłem  wyrazy  współczucia  z  powodu  śmierci  syna  i  dziadka  , opowiedziałem  jej  o  naszym  spotkaniu  dwa  lata  wcześniej i  o  planach  poszukiwawczych  na  jej  terenach  . Pani  w niezbyt  przyjemny  sposób  dała  mi  do  zrozumienia  , że  nie  ma  możliwości  prowadzenia jakichkolwiek  badań  na  jej  prywatnym  terenie  . Nie  życzy  sobie  żadnego  kopania  , bo  zacznie  ją  straszyć  .  No  cóż  ,  odpuściłem  , grzecznie  dziękując  za  rozmowę  i  poświęcony  mi  czas  , nie  zamykając sobie  drogi na  przyszłość  .  W  sklepie  opowiedziałem  pani  Alince  o  całej  sprawie  . Załatwiła  mi  za  to  możliwość  poszukiwań  na  wyższych  łąkach  , na  przeciwko  terenów  wnuczki  pana  Mieczysława . Silne  upały  w  drugiej  połowie  czerwca  uniemożliwiały wyjście  w  teren , dopiero  22 czerwca  o  poranku  pojawiłem  się  z  wykrywaczem na  łące  .  Było  dosyć  stromo  , zastanawiałem  się  jak  ludzie  uprawiają  tu  ziemię  .  Włączyłem  wykrywacz  , szybkie  ustawienie  do  gruntu  , potencjometr  dyskryminacji  ustawiłem  najniżej  , na  iron , mając  w  głowie  wizje  znajdywanych  guzików  , klamer  czy  odznak  pułkowych .  Po  przejściu  kilkudziesięciu  metrów  moje  wizje  zaczęły  się  rozjeżdżać  i  zaczynała  mi  świtać  myśl  o  c.d.n..
Fot .1 2010 rok Okolice  Bukowca ( droga  do  Pustelnika )
Fot.2  2010 rok  drogowskazy w  górach
fot .3 . 2013 okolice  Werlasu 

Bardzo lubie czytać ten wątek. Nie ukrywam, że ostatnia opowieść czytałem z zapartym tchem gdyż dotyczy Bieszczad, które kocham i które są od jakiegoś czasu moim kompleksem…
Zastanawiałem się nawet przez chwilę, czy panu Hubertowi nie chodziło o nas (koledzy z Gorlic…) bo przecież podczas ostatniego pobytu (przełom września i października 2011) zwróciliśmy się do niego powołując na znajomość z Tobą. Natomiast naszym zdaniem jego pomoc w namierzeniu jakiegokolwiek miejsca związanego z historią Wielkiej Wojny była, że tak powiem – mocno wątpliwa. Pan Hubert przewiózł nas po bliskiej okolicy, inkasując stawkę rynkową i… tyle. W wskazanych miejscach nie było zupełnie nic i wróciliśmy jak niepyszni na kwatery do Cisnej…
Auto ma fajne, nie powiem. Trudno mi się natomiast oprzeć wrażeniu, że fantazję ma jeszcze bujniejszą i tak naprawdę każdy, kto do niego trafia poznaje podobną opowieść.
A o samych Bieszczadach i ich pierwszowojennej legendzie można by książki pisać. Dla nas okazały się zupełnie niełaskawe. W ciągu 4-dniowej wyprawy prócz łusek i amunicji, jednego bączka AW oraz 4 „cip” nie znaleźliśmy nic. Pozostałości po wojnie jest dużo, na każdym kroku. Pozostałości po poszukiwaczach niestety też. Szklanki, czasem zapalniki to norma. Odwiedziliśmy zarówno bardziej znane tereny (Chryszczata, Maguryczne) jak i te mniej rozpoznane. Z podobnymi efektami. Opowieści o walających się pod każdym krzakiem klamrach i manierkach niestety zdeaktualizowały się ze 20 lat temu…
Natomiast sama eksploracja wymaga nie lada kondycji. Ale piękno przyrody, widoki i świadomość pożogi, jaka przetoczyła się przez te tereny będzie jeszcze długo gnała w te tereny poszukiwaczy przygód.
Jestem pewny, że ja też tam wrócę…

Oj tak, Biesy uczą pokory...ale klimat jest super, teren rozległy i myślę, że jeszcze niejedno da się tam trafić...

............lepsze  miejsce  na  egzekucję  .  Miałem  wtedy  13  lat  i  rozumiałem  już  pewne  sprawy  .  Obserwowałem  wszystko  zza  płotu  i  pilnowałem żeby  nie  zauważył  mnie  żaden  z  żołnierzy  . To  co  się  działo  w  polu  i  w  domu  sołtysa  wiem  z  jego  opowiadania  .  Nagle  otwierają  się  drzwi  .  Wychodzą  z  rękami  splecionymi  z  tyłu  głowy  ,  a  za  nimi  SS-mani i  eskorta .  Widzę  jak Wasik  pokazuje  ręką  na  las  .  Kolumna  ruszyła  w  stronę  niewysokiej  górki  w  pobliskim  lesie  ,  na  wprost  domu  Kotasów  . Powoli  aby  mnie  nikt  nie  zauważył  ruszyłem  za  nimi  do  lasu .  Roślinność  jeszcze  nie  była  rozwinięta  po  zimie  , dlatego  wykorzystywałem  młodnik  sosnowy  . W  drodze  trzeba  było  przejść  przez  rów  , teraz  zalany  częściowo  wodą  . Nagle  słyszę  podniesione  głosy  , strzały  i  cisza  .  Widzę  że  kawalkada  ruszyła  dalej  . Później  dowiedziałem  się  że  jeden  z  Cyganów  rzucił  się  do  ucieczki  tym  rowem  , wykorzystując  moment  nieuwagi  Niemców  przy  przekraczaniu  tej  przeszkody  .  Strzelili  do  niego  kilka  razy  ale  bez  powodzenia  , podobno  uciekł  .  Na  miejsce  dotarło  czterech  nieszczęśników  . Zza  grubej  białej  brzozy  widziałem  jak  żołnierz strzela  w  tył  głowy  każdemu  z  osobna  .  Dla  mnie  to  był  szok  , nie  mogłem  się  ruszyć  ze  strachu  i  tego  czego  byłem  świadkiem  . Kątem  oka  widziałem  wymiotującego  Wasika  i  śmiejących  się  z  tego  powodu   SS-manów . Niemcy  wrócili  do  samochodu  ,  a  Wasik  został  na  miejscu  kaźni . Po  niedługim  czasie  dotarły  tu  Cyganki .  Rzucały  się  na  ciała  pomordowanych  , a rozpacz tych kobiet   była  tak  straszna  , że  szlochałem  razem  z  nimi  ukryty  w młodniku sosnowym . Ale  to  nie  koniec  .  Wasik  jakby  dostał  szału  i  zaczął  okładać  kobiety  kijem  , odganiając  je  od  zabitych  .  Po  odjeździe  Niemców  do  Końskich  , sołtys  przyprowadził  kilku  mężczyzn  z  łopatami  , żeby  wykopać  grób  zabitym . Oprócz  sołtysa  Feliksa  Kotasa  , obecni  byli  Lis  Adam , Kania  Józef  i  jeszcze  dwóch  innych  , których  nie  pamiętam . Wasika  przy  zabitych  już  nie  było  . Mężczyźni  głośno  mówili  o  przyczynieniu  się  Wasika  do  tej  tragedii . Miejsce zostało  oznaczone  brzozowym  krzyżem  . Cyganki  nie  pojawiły  się  , a  i  na  miejscu  pod  lasem  było  pusto . Nikt  nie  widział  kiedy  kobiety  z  dziećmi  wyniosły  się  z  Jeżowa .
Niedługi  czas  potem , może  kilkanaście  miesięcy   przyszli  partyzanci  do  gajowego  Wasika i  przeczytali  mu  wyrok  .  Został  rozstrzelany  za  wysługiwanie  się  Niemcom i  prześladowanie  mieszkańców  wsi  Jeżów .  Nie  wiadomo  gdzie  został  pochowany . „
   Ponieważ  dramatyczna  historia  zamordowania  Romów  zainteresowała  mnie  bardzo  , poprosiłem  o  wskazanie  miejsca  pochówku  .  Pan  Zdzisław  , zaproponował  że  to  miejsce  pokaże  mi  pan  Dariusz  Kucharski  , który  pamięta  i  sprząta  mogiłę  przed  1  listopada . Teraz  wszystko  zarosło  ,  samochodem  nawet  do  drogi  leśnej  się  nie  dojedzie  .  Stajemy  autem  za  dawnym  klubem  wiejskim  i  idziemy  przez  łąkę  do  lasu  .  Wysoka  trawa  , ledwo  widoczna  ścieżka  doprowadza  nas  do  rowu  przecinającego  pola  .  Czyżby  tą  samą  drogą  przechodzili  skazańcy  ?   Uroszeni  dochodzimy  do  leśnego  duktu  . Pan  Darek  chwilę  się  zastanawia  i  wskazuje  kierunek  na północny  wschód  . Jeszcze  kilkaset  metrów  i  widzę  wśród  drzew  wyrastający  wzniesienie  ,  a  nieopodal  brzozowy  pal  z dwoma   figurami  Chrystusa Ukrzyżowanego . W  latach  50-tych  na  to  miejsce  zaczęli  przyjeżdżać  Romowie . Przyjeżdżał z nimi   ocalały   chłopiec , już  jako  dorosły mężczyzna  . Cyganie  śpiewali  pieśni  , piekli  nad  ogniskiem  mięso  i  popijali  trunki  , wylewając  jeden  kieliszek  na  grób  zabitych  .  Odbywało  się  tak  co  roku  , aż  do  2005  roku . Od  tamtej  pory  żaden  z  Romów  nie  pojawił  się  przy  grobie  .  Mimo  tego  mieszkańcy  pamiętają  .  Zastanawia  mnie  jednak  coś  innego  .  Nikt  nigdy  nie  powiedział  jak  nazywali  się  zabici  , nie  zostawili  żadnej  tabliczki  z  imionami .  Do  dziś  leżą  tam  czterej  bezimienni  Cyganie  .

Pavelock

                                                               „ Zasobnik „

   Na  ślad  historii  o  ukrytym  zasobniku  ze  zrzutu  , trafiłem  we  wczesnych  latach  90 – tych . Pewien człowiek    dowiedział  się  jakie  mam  hobby , wspomniał    historię  o  ukrytym  w  pobliskim  Nieświniu  zasobniku  zrzutowym  z  Anglii , z  czasów  II  Wojny  Światowej . Podobno  w marcu  1943  roku  ,  ciemną  nocą ,  nadleciał  w  okolice  Końskich  brytyjski samolot  transportowy  Halifax . Zrzut  odbył  się  na  polanie  w  lasach  między  Piłą  a  Starą  Kuźnicą  . Na  spadochronach wylądowało  kilku  skoczków  tzw.”cichociemnych „ , oraz  kilka  pojemników  z  materiałami , amunicją  i  bronią  dla  miejscowych  oddziałów  partyzanckich . Operacja  ta  nosiła  kryptonim  „ Brick „ ,  a  oficerami  skaczącymi  z  13  na  14  III. 1943 r byli :




W marcu 1943 przerzucony na spadochronie do Polski, ląduje  w  pobliżu Końskich .Otrzymał przydział do Wywiadu Komendy Głównej AK w wileńskim ośrodku wywiadowczym. 8 listopada 1943 zatrzymany przez Gestapo, załamał się w śledztwie, ale 13 listopada 1943 zdołał uciec. Następnie służył w partyzantce. 19 marca 1944 objął dowództwo 6 Wileńskiej Brygady AK, którą dowodził w Operacji Ostra  Brama . 17 lipca 1945 został aresztowany przez NKWD, 18 miesięcy więziony w Wilnie, następnie w obozach w Ostaszkowie i Murszańsku w ZSRR. Do Polski powrócił 26 lipca 1948. Zmarł w 1967 w Zerzniu koło Warszawy

              ppor. Wojciech Lipiński "Lawina"

        Urodził się 12 listopada 1921 r. w Bliżynie. Od roku 1925 zamieszkał w Skarżysku Zachodnim. Nie  może  pogodzić  się  z tragedią  Września  1939 r. przedostaje  się  do  Budapesztu , później  przez  Jugosławię  i  Włochy  trafia  do  Francji . Wstępuje  do  Brygady Strzelców  Podhalańskich , a  w  maju  1940 roku  walczy o  Narvik  . W  Norwegii zostaje  ranny  , przetransportowany  do  Szkocji  , gdzie  uhonorowano  go  Srebrnym  Krzyżem  Virtuti Militari z  rąk  gen. Sikorskiego . W Szkocji Lipiński ukończył Szkołę Podchorążych i wkrótce został awansowany na oficerski stopień podporucznika .Nocą 13/14 marca 1943 r. w ramach operacji pod kryptonimem „Brick”, Lipiński „Lawina” z trzema innymi „cichociemnymi” skoczył w pobliżu Końskich. „Lawina” i „Bekas” wkrótce po  skoku  zostali zatrzymani i osadzeni w więzieniu gestapo, które na szczęście nie rozpoznało ich jako cichociemnych.  Okrutnie torturowanych przetrzymywano w brudnych , zawszonych celach. Konspiracja ruszyła z pomocą. Więzionych udało się po kilkunastu dniach wykupić, w czym dopomogło im zachorowanie na tyfus, którego Niemcy panicznie się obawiali (konspiracyjnie do celi dostarczono im wszy zarażone prątkami). Działał  na  Wileńszczyźnie  , gdzie  zasłynął  akcją  przeciwko  Szaulisom mordującym przerzucanych  Polaków  do  Szwecji .Wiosną 1944 r. po zajęciu wschodnich terenów Polski przez radziecką armię,  „Lawina” został odwołany do Warszawy, gdzie otrzymał nominację na z-cę kierownika komórki bezpieczeństwa w centrali Armii Krajowej .Po  wojnie  ujawnił  się  służbom  bezpieczeństwa  .Zmarł 5 lipca 2004 roku. Pochowany w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej cmentarza wojskowego w Warszawie przy udziale kompanii honorowej WP., delegacji kapituły Kawalerów Krzyża VM, pocztu sztandarowego jednostki Grom .
 

         ciąg  dalszy  " Zasobnik"

            Ale  co  z  zasobnikiem  ?  Prowadzona  sprawa  nie  przyniosła  rezultatu  .  Chłop  nie  wiedział  nawet  o  co  go  pytają .  Nie  widział  nic  i  nikogo  . Opowiedział  że  wracając  z  pozyskanym  mięsem  przez  las  w  nocy  z  13/14 III  , zobaczył  wozy  i  żołnierzy  kierujących  się  w  stronę  Niekłania  .  Poczekał  aż  przejdą  i  ruszył tam  skąd  wyjechali  partyzanci . Odnalazł  miejsce  po  ogniskach  i  domyślił  się  że  był  zrzut  .  Poczekał  do  rana  i  zaczął  szukać  śladów  .  Widać  było  próby  maskowania  bytności  skoczków  i  partyzantów  , ale  bystry  chłop  , wychowany  w  lesie  , wiedział  jak  znaleźć  wskazówki  i ślady .  Znalazł  w  pewnym  miejscu  kilka  niedopałków  papierosów  i  trochę  śladów  butów  . Nienaturalne  wydało  mu  się  niewielkie  wzniesienie  z  posadzonym  jakby  krzakiem  rokity .  Odnalazł  ukryte  pasy  , ale  odpruł  tylko  jedną  kieszeń  i  wziął  zwitek  banknotów . To  wszystko  jednak  go  przeraziło  i  przerosło  , resztę  zostawił  jak  było  i  z  powrotem  zamaskował  skrytkę  .  W  domu  żona  nakazała  odnieść  dolary  na  miejsce  , ale  chłop  się  zastanawiał  , a  kiedy  zdecydował  się  odnieść  skradzione  pieniądze  , było  już  za  późno  .  Sprawa  zaginionego  zasobnika  nigdy  nie  została  wyjaśniona  .
   W  roku 1991 trafiłem  do  szpitala  na  rutynowe  badania  , które  miały  potrwać  kilka  dni  .  Leżałem  na  sali  z  dwoma  innymi  pacjentami . W chwilach  między  badaniami czytałem  książki  o  charakterze historycznym , którymi  również  żywo  interesował  się  jeden  z  chorych .  Po  trochu  , nasze  rozmowy  przeradzały  się  w  ciekawe dyskusje  na  temat  lokalnej  historii .  Jeden  temat  zainteresował  mnie  szczególnie ,  a  dotyczył  lądowania  cichociemnych wiosną  1943 r oraz  zrzutowego  pojemnika . Pacjent  ( prosił  o  anonimowość  ) opowiedział  ciekawą  historię  na  temat  tego zrzutu .
   Tę  historię  usłyszałem  od  dziadka  w  latach  60-tych , kiedy  miałem  10-12 lat  , bardzo  dobrze  zapamiętałem szczegóły .W  nocy  z  13/14 III do    domu  jego  dziadków  ktoś łomotał  zawzięcie  domagając się  otwarcia  drzwi . W pierwszej  chwili  dziadek  pomyślał  że  to  żandarmi , ale  ktoś  mówił  w  języku  polskim . Okazało  się  że  to  „leśni „ żołnierze  szukali  podwody  . Przy  okazji  wpadli  do  kuchni  szukając  czegoś  do  jedzenia  , po  domu  rozszedł  się  zapach  dymu  z  ogniska . Dziadek  zaprzągł  konia  do  wozu  i  ruszył  w  stronę  Czystej  razem  z  grupą  partyzantów . Był  zaprzysiężony i wcześniej  wiele  razy  pomagał  podziemiu  w  różny  sposób . Czekał  na  zrzut  razem  z  placówką  Niekłańską  , później  załadowany  wóz  poprowadził  w  stronę  Smarkowa  . Tam  kazano  mu  czekać  , a  wóz  z  ładunkiem  zabrano w  nieznanym  kierunku  .  Dziadek  opowiedział  , że  nie  zabrano  wszystkich  pojemników z  polany  , że  dwa  zostały  zakopane  w  piaszczystym  młodniku  . Było  już  rano  gdy  odprowadzono  konia  dziadkowi , kazano  czekać  kilka  dni  na  reakcję  Niemców czy  jej  brak w  sprawie  zrzutu  . Dwa  kolejne  zasobniki  miały  zostać  podjęte najpóźniej  za  trzy  , cztery dni . Ponieważ  było  już  dobrze  widno  , dziadek  ze  względów  bezpieczeństwa  musiał  przesiedzieć  w  lesie  i  czekać  do  zmierzchu  .  Było  to  konieczne  , gdyż  jeden  z  sąsiadów  na  wsi  współpracował  z żandarmerią  i  na  pewno  by  się  zainteresował  gdzie  to  był  wozem  po  nocy  . Dziadek  postanowił  zaczekać  niedaleko  miejsca  nocnego  zrzutu , zaszył  się  w  młodniku  i  czekał  . Najgorszy  był  brak  papierosów  , te  które  dostał  od  żołnierzy  wypalił  po  drodze  . Nagle  usłyszał  turkot  kół  i  rozmowę  dwóch  ludzi , którzy  zatrzymali  się  jakieś  100 m od  jego  kryjówki  . Przy  drodze  leżał  „ suszek „ , uschnięte  powalone  drzewo miało  paść  łupem  dwóch  mężczyzn . Pocięli  piłą  drzewo  na  mniejsze  kawałki  ,  wrzucili  na  wóz i  rozglądali  się  po  okolicy  za  jeszcze  jakimś drzewem  na  opał  . Dziadek  zorientował  się  , że  obracają  się  bardzo  blisko  młodnika  w  którym  ukryte  zostały  dwa  zasobniki  . Nie  znał  tych  ludzi  , przyjrzał  się  dokładnie  koniowi z  wozem  , gdyż  był  on  bardzo  charakterystyczny  . Dyszel  zrobiony  był  jakby  ze  starego  szlabanu  w  biało-czerwone  pasy . Po  pewnym  czasie  nie  słyszał  łamania  gałęzi  , tylko  podniesione  i  zaraz  przyciszone  głosy  tych  ludzi .  Musieli  trafić  na  skrytkę  . Załadowali  pojemnik  na  wóz  i  przykryli  gałęziami  , po  czym  odjechali  w  stronę  skąd  przybyli . Dziadek  odczekał  trochę  i  jak  mógł  najciszej  zaczął  skradać  się  za  mężczyznami  .  Doszedł  za  nimi  do  rozwidlenia  dróg  leśnych  ,  a  oni  udali  się  w  stronę  Nieświnia .  Dziadek  pomyślał , że  tak  „oznakowany”  wóz  będzie  łatwo  odnaleźć  i  zawrócił  do  pozostawionego  w  młodniku  konia . W  ciągu  kilku  dni  spodziewał  się  wizyty  leśnych  w  sprawie  pobrania  zasobników  , ale  nikt  się  nie  pojawił  , nie  zdobył  również  informacji  na  temat  ludzi  i  wozu  , którzy  zabrali  jeden  z  pojemników . Dopiero  po  dwóch  tygodniach  został  zabrany  na  przesłuchanie , które  odbyło  się  na  plebanii w  Niekłaniu . Pomimo  dokładnie  przekazanych  informacji w  sprawie  , oficer  jakby  zlekceważył  te  doniesienia  i  wręcz  sugerował  czy  aby  nie  dziadek  pobrał  sobie  jednego.........cdn