Nazywali ją "Feluś"
Urodzona 20 września 1925 roku w Końskich, podczas okupacji niemieckiej służyła w oddziale Narodowych Sił Zbrojnych Armii Krajowej kapitana Józefa Wyrwy "Starego", który wchodził w skład 25 Pułku Piechoty Armii Krajowej, była łączniczką dowódcy 25 pułku majora Rudolfa Majewskiego "Leśniaka". Po zakończeniu wojny pozostała w konspiracji. Tuż przed Wielkanocą 1946 roku została uprowadzona w Skotnikach i zamordowana przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w Końskich.

Stefania Firkowska, 29.10.1944, Końskie - okolice. Ze zdjęcia pozowanego z m.p. widać, że była osobą o dużej energii, odwadze i sprycie. Józef Wyrwa "Stary" w Pamiętnikach partyzanta wydanych w Londynie w 1991 roku tak ją charakteryzuje: "Młoda szatynka z zadartym noskiem i trochę łobuzerskim wyrazem twarzy. Można ją było zaliczyć do tego rodzaju kobiet, o których się mówi, że gdzie diabeł nie może, tam babę wyśle - właśnie taką babę jak Felek. Można ją było posłać naprawdę wszędzie czy dać udział w akcji. Potrafiła przemawiać takim tonem, że jej się nikt nie sprzeciwił. Choć była ubrana po kobiecemu, polecenia jej były zawsze wykonywane, mimo że nie posługiwała się "spluwą", którą zawsze ukrytą nosiła".
fot. udostępnił Ireneusz Górski i Ryszard Cichoński

ciąg  dalszy....
               Najdłużej w oddziale przebywała "Felek", gdzie diabeł nie może, tam babę pośle. Łączniczka, ...również w akcji nigdy nie nawaliła, umiała przemawiać takim tonem, że nie sposób był sprzeciwić się jej, kiedy pełniła podoficerską służbę, wysyłana do sołtysa po podwody, dogadywała się nie używając pistoletu, choć broń zawsze nosiła ze sobą... pisał o niej kapitan Józef Wyrwa "Stary", hubalczyk, dowódca oddziału wchodzącego w skład 25 Pułku Piechoty Armii Krajowej, działającego w okręgu kielecko-radomskim, w wydanych w 1991 roku w Londynie Pamiętnikach partyzanta. Wyrwa wspominał też o akcji na komendanta junaków w Opocznie, w której brała udział "Feluś". Mieli zdobyć broń i ubrania niemieckie. Nie wszystko poszło jak należy, wywiązała się strzelanina. "Felek" nie straciła zimnej krwi, wpadła do mieszkania, zapakowała niemieckie ciuchy do walizki, pistolet okręciła w koc i jak zwykła wiejska baba w zapasce, chustce na głowie, wymknęła się i przeszła z tobołem przez posterunki żandarmerii.

fot:Partyzanci Narodowych Sił Zbrojnych oddziału Józefa Wyrwy ps. "Stary", omawianie meldunku przy szałasie, stoją od lewej: podporucznik Tadeusz Bartosiak ps. "Tadeusz" (po wyzwoleniu "Wilk"), Stefania Firkowska ps. "Felek", "Feluś" i osoba nieznana. 1944, Końskie - okolice fot. udostępnił Ireneusz Górski i Ryszard Cichoński

Do oddziału Wyrwy trafiła za braćmi. Najstarszy z dziewięciorga rodzeństwa Firkowskich, Stefan był komendantem straży pożarnej w Rudzie Malenieckiej koło Końskich, skąd pochodziła cała rodzina. Założona przez niego jednostka miała swoje drugie życie - jako oddział stacjonarny Armii Ludowej. Niemcy aresztowali Stefana jesienią 1943 roku, zakatowali na posterunku gestapo w Radoszycach, jeszcze żywego zakopali w lesie za wsią. Stefania widziała to wszystko. Kilkanaście miesięcy później najęła furmankę, wykopała ciało brata i przeniosła do rodzinnego grobu. Drugi z braci - Jan - wstąpił do oddziału Narodowych Sił Zbrojnych, był w grupie likwidacyjnej, wykonującej wyroki na konfidentach niemieckich, zginął w zasadzce w lesie pod Fałkowem. Najmłodszy, Józef, został zamordowany w Sztuthoffie.

      Ciąg  dalszy .....
          Umarła wieś
            Dlaczego nikt jej nie szukał po wojnie, przecież byli żołnierzami Armii Krajowej, odgrzebywali dawne kontakty - zastanawiał się Darek Kundera "Orlik". Trop pojawił się w Stefanowie. Nie znajdzie się dziś tej wioski na mapie. Kiedy stały tu domy na porządnej podmurówce, była brukowana ulica, stawiane z kamienia piwnice, sady owocowe. We wrześniu 1944 roku kwaterował w Stefanowie 25 Pułk Piechoty Armii Krajowej z okręgu "Jodła", była strefa zrzutów alianckich. 26 września Niemcy przystąpili do operacji. Mimo, że dysponowali ponad 1200 żołnierzami obława skończyła się fiaskiem, stracili blisko 140 ludzi, tyle samo było rannych, po stronie polskiej poległo 15 partyzantów. Wieś została jednak częściowo spalona, mieszkańcy wycofali się z partyzantami do lasów przysuskich. Wrócili kilka miesięcy później, w 1945 roku odbudowali wieś. Władze komunistyczne nie darowały im niewłaściwych sympatii politycznych - w 1950 roku teren Stefanowa został włączony do poligonu Barycz. "Przyjechało wojsko i przez kilka dni wysiedlano wioski puszczańskie: Stefanów, Budy, Zapniów, Eugeniów. Ludzie rozpaczali, płakali, musiano ich siłą wyciągać z domów i ładować do samochodów. Przesiedleni zostali na "ziemie odzyskane" i zupełnie rozrzuceni, głównie po Pomorzu. Traktorami i czołgami rozwalano świeżo odbudowane domostwa, a teren zrównano - wspominał zmarły 10 listopada w Kielcach generał Kazimierz Załęski "Bończa", jeden z dowódców w 25 Pułku Armii Krajowej podczas bitwy Stefanowskiej. W stanie wojennym nazwa Stefanów ostatecznie znikła z map. W 1999 roku w umarłej wsi pojawili się młodzi ludzie ze Stowarzyszenia Orląt Armii Krajowej, zarośniętą drogę w lesie pokazał im generał Załęski "Bończa", honorowy prezes i opiekun stowarzyszenia. We wrześniu 2000 roku zorganizowali pierwszą uroczystość w rocznicę powstania Państwa Podziemnego, postawili tabliczkę: W tym miejscu była wieś Stefanów, zaprosili byłych żołnierzy 25 pułku i mieszkańców okolicznych wsi. Od tamtej pory spotykaliśmy się co rok. Któregoś razu, przy ognisku jeden z partyzantów przypomniał sobie o "Felusiu", padła nazwa Skotniki - opowiada Andrzej Karyś "Pomian" komendant Orląt.

Fot : Stefania Firkowska, 29.10.1944, Końskie. Urodzona 20.09.1925 r. w Końskich, córka Jana i Marianny. Żołnierz oddziału Narodowych Sił Zbrojnych - AK Kpt. Józefa Wyrwy ps. "Stary" oraz łączniczka z dowództwem NSZ w Warszawie. Zamordowana przez Urząd Bezpieczeństwa przed Wielkanocą 1946 roku w okolicy Paradyża. Według zeznań naocznego świadka wyprowadzona z mieszkania sołtysa w Skotnikach przez grupę operacyjną UB z Końskich, kierowaną przez Stanisława Stonogę, i zgładzona w okolicach Wielkiej Wsi. Fot. Zakład Fotograficzny “Musielak", Końskie ul. Małachowskich 32. fot. udostępnił Ireneusz Górski i Ryszard Cichoński

Porwanie
Otwierać, bo wyłamiemy drzwi - w środku nocy ktoś załomotał pięściami do leśniczówki Bronisława Przymusa w Skotnikach. Czego chcecie, męża nie ma w domu, jestem sama z dziećmi - przerażona leśniczyna rozglądała się po izbie. Kilka tygodni wcześniej Przymusa i kwaterującego u nich Tadeusza Bartosiaka "Wilka" aresztował Urząd Bezpieczeństwa. Wtedy w leśniczówce zamelinowała się "Feluś".

                W styczniu 1945 roku jej oddział został rozbrojony w okolicach Radoszyc przez Armię Czerwoną. Kapitan Józef Wyrwa został aresztowany przez Rosjan, siedział w więzieniu kieleckim. "Feluś", którą ominęła konfrontacja z bolszewikami, pozostała w konspiracji. Prawdopodobnie dołączyła do organizacji Wolność i Niezawisłość. Po aresztowaniu Przymusa i "Wilka" przygotowywała ucieczkę narzeczonego z więzienia w Opocznie. W Wielkim tygodniu przed Wielkanocą 1946 roku wytropił ją Urząd Bezpieczeństwa. Mama otworzyła drzwi, do środka weszło dwóch mężczyzn po cywilnemu z pistoletami maszynowymi, trzech uzbrojonych zostało na zewnątrz. Złapali Stefę za ręce, stawiała opór, ale obezwładnili ją i wyprowadzili z domu. Poprowadzili w stronę drogi na Sulejów - zeznała później w śledztwie prowadzonym przez Instytut Pamięci Narodowej Teresa Nowak, córka Bronisława Przymusa, która była świadkiem uprowadzenia "Felusia". Wśród napastników rozpoznała funkcjonariusza Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Końskich. Ty wiesz, Stefa mi się dzisiaj śniła - przybiegła z samego rana do Kazimiery Cieślak jej siostra Marianna Cichońska. - No, mówię ci, śniła mi się jak tu stoję, powiedziała, że ją zabili i leży w ziemi za komórką i ustępem.

Marianna pojechała do Końskich do Urzędu Bezpieczeństwa. Skierowano ją do rozpoznanego funkcjonariusza, ten powiedział jej o zabójstwie, którego dokonali... nieznani sprawcy. Marysia z mężem wsiedli na rowery i pojechali do Skotnik, rozpytywali ludzi, ale nikt nic nie wiedział. W końcu ktoś im powiedział za plecami, żeby lepiej wracali do domu, bo jeszcze i oni będą leżeć w ziemi jak Stefa - opowiada Kazimiera Cieślak. Próbowali załatwić sprawę urzędowo, matka "Felusia" pisała do Kancelarii Premiera. Dostała odpowiedź: Obywatel Firkowska, 17.09.1946. Proszę o powiadomienie jak została załatwiona sprawa ekshumacji zwłok córki w Ministerstwie Bezpieczeństwa. Jeżeli sprawy nie załatwiono i są trudności, proszę o nadesłanie jeszcze raz podania na imię Premiera - podpisał Michał Pankiewicz, szef sekretariatu premiera. Rok później z biura Prezydium Rady Ministrów przyszło pismo, w którym obywatelce Marii Firkowskiej zakomunikowano, że "jej córka Stefania, według otrzymanych z Naczelnej Prokuratury Wojskowej wyjaśnień, nie była aresztowana przez organa Bezpieczeństwa Publicznego, lecz około Wielkanocy 1946 roku zabrana została przez niewykrytych czterech uzbrojonych osobników z mieszkania obywatela Przymusa w Skotnikach i odtąd ślad po niej zaginął. Przeprowadzone dochodzenie nie dostarczyło dowodów, aby podejrzany funkcjonariusz z Końskich brał udział w uprowadzeniu Firkowskiej Stefanii".

- A tam nie brał, przecież ludzie widzieli go w nocy, przed leśniczówką. Mamusia chodziła, prosiła, panie, my nie chcemy zemsty, niech nam pan tylko odda ciało Stefy. Obraził się - Ja nic nie zrobiłem, ja jestem uczciwy człowiek. - O, żebyś ty był taki uczciwy - zaciska poskręcane reumatyzmem palce Kazimiera Cieślak.


Śledztwo
W 2002 roku Ireneusz Górski zwrócił się do Instytutu Pamięci narodowej z wnioskiem o przeprowadzenie dochodzenia w sprawie zamordowania Stefanii Firkowskiej. Prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej nie zdążyli już do podejrzanego funkcjonariusza "bezpieki", zmarł przed rozpoczęciem śledztwa. Jego syn zeznał, że ojciec dowiedział się od żony o uprowadzeniu "Felusia". Ponoć napad miał tło rabunkowe, bo Firkowska mogła mieć pieniądze przekazywane przez rząd londyński na działalność podziemia. Podał też wersję, że "Feluś" przekupiła kogoś w "bezpiece" w Opocznie, żeby załatwić ucieczkę więźniów, a ten bojąc się zdemaskowania, zabił ją - ucieczka z opoczyńskiego więzienia udała się następnego dnia.

Prokuratorzy przekopali wszystkie dostępne archiwa w Łodzi, Kielcach, Warszawie, Krakowie. Nigdzie nie znaleziono żadnych akt w sprawie Stefanii Firkowskiej. Gdyby nie pisma z Kancelarii Premiera, nie mielibyśmy żadnego dowodu, że zbrodnia w ogóle się wydarzyła - mówi Ireneusz Górski.

Bywają takie historie. Ta była szczególnie ciekawa i tajemnicza. No i ta dziewczyna, bardzo ładna - prokurator Jacek Kozłowski z oddziałowej Komisji Badania zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu przy Instytucie Pamięci Narodowej w Łodzi dobrze pamięta sprawę "Felusia". W toku śledztwa pojawiło się wiele wątków, między innymi, że Firkowska doniosła komuś wysoko postawionemu w Warszawie o metodach przesłuchań stosowanych wobec więzionych w opoczyńskim areszcie. Ubecy mieli mieć przez to kłopoty i w odwecie zemścili się na niej. Niestety, nie zachowały się żadne akta, zresztą, jeśli to był odwet, nie mogło być żadnych dokumentów. Ludzie, którzy mogliby mieć związek z tą sprawą już nie żyją. Uznałem, że była to zbrodnia komunistyczna, choć pewnie nigdy nie ustalimy, jaką rolę odegrał w niej podejrzany funkcjonariusz z Końskich i z kim działał.

Górski niezależnie od śledztwa, szukał na własną rękę, jeździł do Skotnik, zostawił u proboszcza ogłoszenie z prośbą o pomoc w ustaleniu miejsca, gdzie zakopano ciało Stefanii, wypytywał ludzi w okolicznych wsiach. Nic, kamień w wodę. Udało mi się ustalić, że prawdopodobnie zastrzelono ją gdzieś pod Wielką Wolą w okolicach Paradyża. Ale kto ją tam znajdzie... mówi zrezygnowany. Dał zdjęcia "Felusia" z jej krótkim biogramem do Ośrodka KARTA. Niech chociaż będzie w książce - pocieszał się. Znalazły się wydanym w 2002 roku albumie Żołnierze wyklęci. Tam wypatrzył je "Orlik" Darek Kundera.

Znalazłem  dzisiaj  w  szpargałach  pracę  córki  z  lat  szkolnych ..........

                Znaczenie archeologii w badaniach nad dziejami i kulturą Celtów.


         Archeologia jest to stosunkowo młoda nauka,  jej  rozwój przypada na połowę XVIII w. (wykopaliska w Pompejach, Herkulanum). Jednym z pierwszych znanych archeologów nowożytnego świata  był Johan, Joachim Winckelmann, który na podstawie własnych badań wydał dzieło '' O sztuce dawnych''. Drugim z bardziej znanych badaczy przeszłości był archeolog - amator  Heinrich Schliemann (odkrywca Troi).
Opierając się na wynikach  badań  archeologicznych możemy ustalić dzieje człowieka, który nas poprzedzał, jego działalność , środowisko w którym żył , jego myśli , określony sposób życia, podejście do problemu wiary,sztuki, architektury i śmierci. Możemy zadać sobie pytanie czy nauka ta nie pozwala nam tak naprawdę poznać siebie samych?
Wiele jeszcze jest nieodkrytych zagadek, nierozwiązanych tajemnic i pytań bez odpowiedzi. Dlatego też archeologia jest tak fascynująca.
         
        Trudno powiedzieć  w którym momencie i skąd pojawili się Celtowie. Można przyjąć, że źródłem ich ekspansji był obszar górnego Renu i Dunaju skąd lud ten rozprzestrzenił się po całej Europie.
Celtowie zajęli dzisiejsze Niemcy, Francję , Belgię , Holandię, Luksemburg, Szwajcarię, Hiszpanię, Irlandię, Austrię , Czechy, Słowację, Węgry, Rumunię, Polskę, a nawet pewne obszary Rosji.
   Badania nad dziejami Celtów pozwalają nam twierdzić iż lud ten zajmował się nie tylko prowadzeniem wojen i poszerzaniem własnych terytoriów, lecz byli to też zdolni kupcy. Potwierdzają to znaleziska z rejonów zamieszkałych przez Celtów np. cyna, żelazo, złoto ,srebro , broń oraz wiele innych przedmiotów pochodzących z cywilizacji śródziemnomorskich, które musiały być importowane. Około 250r.p.n.e potęga tego ludu doszła do szczytu,ale już wkrótce Rzym złamał potęgę Gallów ( jeden z ludów Celtyckich). Powoli ,ale systematycznie rozpoczyna się romanizacja Celtów, tracą oni własny język przejmują od Rzymian łacinę , ich kulturę i obyczaje. Do dziś tylko na Wyspach Brytyjskich można usłyszeć ludzi mówiących  odmianą języka celtyckiego . Dlatego też , tak wielkie  znaczenie mają badania nad dziejami  i  kulturą  Celtów , szczególnie w  Europie Środkowej  . Wyniki można  porównać z  poznawaną  kulturą tego  ludu  na   Wyspach  Brytyjskich .
   Kolejnym ważnym aspektem w badaniach jest odnajdywanie śladów sztuki , architektury, rzemiosła. Podstawową umiejętnością Celtów był wytop żelaza i wydobycie soli. Wiedza metalurgiczna dawała olbrzymie możliwości w produkcji np. broni , narzędzi, ozdób , a tym samym możliwość handlu wymiennego. Wydobycie soli również miała duże znaczenie , gdyż sól w tam tym okresie uznawana była jako środek płatniczy. Możemy przypuszczać ,że kontakty handlowe pozwalały na rozwijanie się , kultury Celtów , zajmowanie nowych obszarów Europy, a także mieszanie z innymi grupami etnicznymi.
Badania wykopaliskowe mówią nam o tym jak mieszkali Celtowie. O możliwościach ich technik budowlanych , architekturze i wiedzy jaką musieli posiadać do budowania swoich domostw. Najczęściej zamieszkiwali otwarte osady usytuowane na wzgórzach. W późniejszym okresie były to rozległe , umocnione warownie chronione wałami ziemno - drewnianymi lub kamienno- drewnianymi. Kilka takich warowi zostało odkrytych  w Niemczech i w Czechach, w Szkocji i Irlandii ich nie odkryto. Celtyckie domy zazwyczaj budowano z drewna i były w kształcie prostokąta. Natomiast w Wielkiej Brytanii na wyspach Brytyjskich  większość była budowana na planie koła. Świątynie budowano z kamienia wokół których budowany był wał ziemny na planie czworoboku. Przedmioty odnajdywane podczas badań związane ze sztuką i rzemiosłem to najczęściej rzeźby, naczynia gliniane , okucia tarcz mieczy i pochew,hełmy, uprząż,ozdoby. Rzeźby to najczęściej wyobrażenia ludzi o wyraźnie zarysowanej głowie. Odnaleziono też wiele form  przedstawiające zwierzęta np. dziki, jelenie, byki i niedźwiedzie, występujące w mitologii celtyckiej. Wykonane rzeźby były najczęściej  z drewna i z kamienia. Jeżeli chodzi o naczynia były one wielobarwnie dekorowane inkrustracją z koralu lub czerwonej emaili o motywach kół, spiral i wolut. Znajdywano również biżuterię, zapinki ( tzw fibule) pasy, naszyjniki, bransolety  wykonane z pozłacanego brązu, złota lub z żelaza.
Trzeba więc odpowiedzieć sobie na takie pytanie: Czy kultura Celtów i ich działalność polityczna miała wpływ na obraz dzisiejszej Europy ?
Na to pytanie można odpowiedzieć częściowo poprzez badania archeologiczne . Na pewno Celtowie dali przykład późniejszym ludom germańskim , słowiańskim .
Chciałabym przybliżyć trochę temat historii Celtów w Polsce i badań związanych z ich życiem na obecnym terenie naszego kraju.
W Polsce podobnie jak i na świecie zaobserwować  możemy coraz większe zainteresowanie owym ludem. Wynika to z pojawiających się od czasu do czasu informacji w mediach o odkryciach wykopaliskowych dotyczących Celtów. Wyniki badań zaowocowały stwierdzeniem  wielu znanych archeologów stwierdza ,że  Celtowie zainteresowani byli kontrolowaniem bursztynowych szlaków, dlatego też skolonizowali pewne obszary między Sudetami i Karpatami , a wybrzeżem Bałtyku. Przeniknęli z południa na obszar dzisiejszej Polski. Wpływ wysoko rozwiniętej cywilizacji Celtów na naszych ziemiach jest bardzo wyraźny w materiałach archeologicznych. Miejscowe plemiona starały się sąsiadować z przybyszami , wykazują chęć naśladowania wyrobów ( możemy zaobserwować to w naczyniach i ozdobach). To Celtowie przynieśli na ziemie polskie umiejętność pozyskiwania i obróbki żelaza, stosowali koło garncarskie, produkowali szkło, mieli własną monetę. Jednym z najbardziej znanych miejsc na terenie Polski, gdzie odkryto pracownie obróbki bursztynu to Wrocław - Partynice. Odkryto tam podczas wykopalisk półtorej tony bursztynu z okresu I w. p. n. e. Widać więc jak byli zorganizowani i jak korzystali ze szlaków komunikacyjnych. Szlaki tych wędrówek można zrekonstruować na podstawie badań archeologicznych miejsc i znalezisk , które pozostawili Celtowie na tych szlakach. Najczęściej są to ozdoby, złote i srebrne monety. Początki metalurgii żelaza na naszych ziemiach to II -I w .p. n. e. i należy go wiązać z oddziaływaniem Celtów . Przyczynili się oni do powstania dużego ośrodka hutniczego w Górach Świętokrzyskich i Brwiniowie. Na tych terenach znajdywano niekiedy elementy uzbrojenia. Jednym z ważniejszych znalezisk  był hełm wojownika celtyckiego, żelazny nuż , miecz, grot włóczni , okucie tarczy , zapinkę i ceramikę znalezionych podczas badań wykopaliskowych w Siemiechowie w województwie Sieradzkim. Pozostałości osadnictwa potwierdzają też wykopaliska w rejonie Góry Ślęży -szczyt tej Góry otoczony jest kamiennym wałem, tworzącym nieregularny okrąg. Na zboczach Góry odnaleźć można szereg wykutych w skale ukośnych krzyży - Celtycki symbol słoneczny. Największymi pozostałościami sanktuarium na Ślęży są  kamienne rzeźby przedstawiające dziki oraz tzw. panna z rybą , mnich i grzyb. Innymi miejscami jest Płaskowyż Głubczycki ,  Małopolska ( okolice Krakowa) ,  Kalisz  i  niektóre tereny Kujaw. Dzięki wykopaliskom na tych terenach możemy poznać nie tylko kulturę i sztukę dawnych Celtów ,ale także różne umiejętności którymi posługiwali się w codziennym życiu. Wytwarzanie i obróbka metali przyczyniła się do ich sukcesów  militarnych , a także na zreformowanie rolnictwa ( używanie żelaznych radeł, żarna obrotowe),używane przez Celtów narzędzia kowalskie pozostały w niezmienionej formie po dziś dzień. Po za tym na Śląsku odnaleziono pozostałości osady rzemieślniczej  i  dużą liczbę grobów celtyckich w Nowej Cerekwii. I tu ciekawostka ponieważ w tym miejscu były prowadzone kilka razy wykopaliska. Najpierw Niemcy przed II wojną światową , a później Polacy między 1957, a 1973 rokiem prowadzili tam badania. Podczas tych wcześniejszych badań odnaleziono w sumie 3 monety oraz liczne przedmioty codziennego użytku, biżuterię i pozostałości półziemianek. Myślano ,że osada celtycka w Nowej Cerekwii nie ma już żadnych tajemnic. Niewiarygodne było więc odkrycie skarbu monet celtyckich. Odkryto 69 monet w tym 17 złotych. To największy odkryty do tej pory zbiór monet na terenie naszego kraju. Na terenie Małopolski również znajdowano ślady osad celtyckich. Niektórzy archeolodzy wskazują na istnienie oppidów celtyckich na tych terenach , np. grodzisko w Tyńcu, dwa grodziska w Podegrodziu, w Poznachowicach Wielkich i Maszkowicach. Jednak są to tylko hipotezy nie poparte dowodami.
Po za tym ślady bytności Celtów na ziemiach polskich można dostrzec w folklorze , w legendach i podaniach historycznych. Dziedzictwo archeologiczne jest nieodnawialnym bogactwem kulturowym pozostawionym nam przez ludy zamieszkujące niegdyś naszą ziemię. Jednym z głównych zadań archeologii jest odszukiwanie, badanie  i zabezpieczanie stanowisk archeologicznych przed zniszczeniem .
Jednym z zagrożeń dla  stanowisk są amatorzy skarbów , rabusie, którzy z chęci zysku rozkopują te stanowiska i niszczą bezpowrotnie ważne odcinki badań. Najgorszym jest to ,że niszczą oni kontekst kulturowy wybierając z ziemi jedynie cenne w ich mniemaniu,  pozbawiając nas wielu cennych informacji o życiu ludzi przed tysiącami lat. Ogólnie można nazwać to już plagą i naprawdę trzeba zacząć przeciwdziałać takiemu postępowaniu wprowadzając zmiany w prawodawstwie polskim.
 
        Podsumowując tę pracę chce podkreślić ,że znaczenie badań nad dziejami Celtów jest bardzo ważne szczególnie w naszym kraju. Osobiście interesuje się tymi zagadnieniami i miałam zaszczyt brać w zabezpieczaniu wczesnośredniowiecznego stanowiska archeologicznego jako pomocnik - amator. Być może nie ujęłam wielu ważnych aspektów dotyczących życia dawnych Celtów , ale chodziło mi głównie o odpowiedź na najważniejsze pytanie. Czy te badania mają sens , czy warto je wspierać i co należy zrobić , aby chronić nasze dziedzictwo kulturowe.
    Kiedyś  chciałabym  pracować  jako  archeolog . Dziś  patrząc  na  to  co się  dzieje  w  tym  środowisku  , pozostanę  przy  mojej  pasji .
   


 Joana20






Bibliografia:
Bahn Paul - Archeologia
Corradini Nathalie - Encyklopedia Odkrycia Młodych . Zeszyt numer 12.
Cunliffe Barry - Starożytni Celtowie
Gąssowski Jerzy - Mitologia Celtów
Hensel Witold - Archeologia żywa
Kobielska Barbara - Cenne, bezcenne, utracone , numer 2,kwiecień 2002.
Kozłowski Januszu i Stefan - Człowiek i środowisko w pradziejach.
Magazyn historyczny mówią wieki.
          Schlette Friedrich - Celtowie

                                                      Nasze muzeum w Końskich. Drejdel z ulicy Krakowskiej

      W związku z charakterem mojej pracy, często mam do czynienia z różnymi pracami ziemnymi, wykopami, przewiertami i rozbiórkami. Zdarza się, że podczas wykonywania np. przyłącza wody lub kanalizacji, pod łyżką koparki czy łopatą ukaże się kawałek historii. Często są to rzeczy zardzewiałe i zniszczone, ale z duszą. Przecież ktoś kiedyś używał tego sprzętu, nosił kurtkę z tym guzikiem. Po odkryciu takich starych przedmiotów, dotykam prawdziwej historii. Czasem zdarzy się odnaleźć naprawdę ciekawe przedmioty. Wszystkie zgromadzone rzeczy zostały częściowo przekazane już do Muzeum w Markach, Muzeum Orła Białego w Skarżysku, sporo przedmiotów czeka na skatalogowanie i przekazanie do Muzeum Koneckiego, które obecnie znajduje się w piwnicach, garażach i domach pasjonatów. Tak, nie ma naszego muzeum, nie ma na razie miejsca. Pamiątki by się znalazły, myślę że i chętnych do obejrzenia zbiorów było by wiele. Musimy jeszcze poczekać.

      W ostatnim czasie wykonywałem prace przy budowie kanalizacji w okolicy ul. Krakowskiej przy budowanym rondzie Gimnazjalna - Kielecka - Krakowska. Podczas prac ziemnych zostało odnalezione kilka przedmiotów z minionych okresów, a związanych z naszym miastem. Założyciel i twórca strony www.konskie.org.pl poprosił o pokazanie na stronie fotografii z opisem znalezionych przedmiotów.

      Pogoda była okropna , padał deszcz ze śniegiem i wiał zimny wiatr. Opatulony w ciepłą kurtkę obserwowałem ruchy koparki, grzebiącej na ponad cztery metry głębokości. Po wykonaniu wykopu chodziłem wokół hałdy ziemi i wypatrywałem nienaturalnych przebarwień gruntu. Znalazłem kilka grudek ziemi a w nich przedmioty metalowe. Fotografia przedstawia znaleziony bączek żydowski - drejdel.

     Drejdel (w jidysz, po hebrajsku: sewiwon), to czteroboczny bączek z pojedynczą literą hebrajską po każdej stronie. Gra w drejdel jest tradycyjną rozrywką w święto Chanuka w kręgu rodziny i znajomych.

     Przed powstaniem państwa Izrael w roku 1948 na wszystkich drejdlach znajdowały się litery: nun, gimel, hej i szin, które są pierwszymi literami słów w zdaniu: nes gadol haja szam (wielki cud stał się tam). Dziś w Izraelu na drejdlu znajdują się litery: nun, gimel, hej, pej, które są pierwszymi literami słów w zdaniu: nes gadol haja po (wielki cud stał się tu).

Drejdel jest słowem języka jidysz pochodzącym od niemieckiego słowa: drehen (wymawianego: drejen), które oznacza obracać.\
fo.1:Końskie, ul. Krakowska (okolice budowanego ronda ul. Kielecka - Krakowska - Spacerowa - Gimnazjalna) Taka piękna chałupa (pochodząca zapewne z początku XX w.) ujawniła się przy ul. Krakowskiej podczas budowy ronda.
Proszę zwrócić uwagę na konstrukcję wieńcową (na zrąb - tu bez ostatków). Fot KW.
fot2:Drejdel znaleziony w Końskich, ul. Krakowska, 2013 rok.
Wykonany z białego, miękkiego metalu, wysokość całkowita ok. 31 mm. Fot KW.
Radosław Nowek

Nie czuć pieniądza to i gospodarza nie ma... :/
Taki kraj 

Wczoraj  dowiedziałem  się  że  bohater  artykułu  " urodziłem  się  drugi  raz  " , pan Józef  Młodawski zmarł  miesiąc  po  naszej  rozmowie .
Zdałem  sobie  sprawę  że  coraz  więcej  ludzi  pamiętających  czasy  II WŚ , odchodzi  . Cieszę  się  że  z  Pavelockiem  zdążyliśmy  jeszcze  porozmawiać  z  tym  ciekawym  człowiekiem .