Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

viviparus

Starszy chorąży sztabowy

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 102

Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� : Wrzesień 01, 2010, 21:38:45 �

Warszawska Fabryka Stali zwana zwyczajowo Stalownią Praska nie będąc obiektem wojskowym, odgrywała istotną rolę dla militarnego znaczenia prawobrzeżnej Warszawy. Produkowano tu szyny stalowe, niezbędne do rozbudowy linii kolejowych (bardzo potrzebnych w rozwijającym się Imperium Rosyjskim). Po likwidacji zakładu hutniczego obiekt związano z armią umieszczając tu najpierw Warsztaty Artylerii a w okresie międzywojennym Zbrojownię nr. 2.
Na opisywanym terenie zachowały się budynki naziemne oraz elementy chodników podziemnych, budowane i rozbudowywane we wszystkich okresach funkcjonowania zakładu. O ile powierzchnie i stan zachowania obiektów naziemnych są powszechnie znane to informacje na temat chodników podziemnych są skąpe i często niespójne.
Opisywane podziemia położone są na terenie nieruchomości przy ulicy Szwedzkiej 2/4, Dzielnica Warszawa Praga Północ. Dokładną lokalizację przedstawia załączona mapa. Na mapie zaznaczono wejścia do poszczególnych systemów chodników podziemnych zgodnie z numeracją zastosowaną w planach systemów chodników.

PA160293.JPG (80.94 KB, 448x336 - wyświetlony 503 razy.) PA160301.JPG (102.64 KB, 448x336 - wyświetlony 418 razy.) PA160306.JPG (87.51 KB, 336x448 - wyświetlony 399 razy.) Map.1.jpg (19.21 KB, 448x300 - wyświetlony 629 razy.)
	Zapisane

viviparus

Starszy chorąży sztabowy

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 102

Odp: Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� Odpowiedz #1 : Wrzesień 01, 2010, 21:40:58 �

Budowa zakładu hutniczego przez firmę Lilpop, Rau i Loewenstein została rozpoczęta z chwilą uzyskania zgody od władz carskich pod koniec lat 70. XIX w. Zakład funkcjonujący pod nazwą Warszawska Fabryka Stali ulokowano na gruntach zakupionych od ówczesnego właściciela Targówka Józefa Noskowskiego. Już po roku od rozpoczęcia budowy została rozpoczęta produkcja szyn kolejowych. Stalownia była w tamtych latach największą i najlepiej wyposażoną w urządzenia produkcyjne fabryką w Królestwie Polskim. Maszyny napędzane były parą pochodzącą z 21 kotłów.
W roku 1888 fabryka zbankrutowała , a teren po niej przejęły armia rosyjskie władze wojskowe , które ulokowały tu Warsztaty Artylerii. Zarząd Artylerii Warszawskiego Okręgu Wojskowego administrował Fabryką, aż do ewakuacji Rosjan z Warszawy w 1915 r., kiedy to wywieziono na wschód również maszyny produkcyjne. Pozostałą infrastrukturę zajęli Niemcy którzy umieścili tu zakład produkujący pociski z gazami bojowymi.
Po wojnie w II Rzeczpospolitej Fabrykę przejęło wojsko polskie. Uruchomiono tu elektrownię oraz ośrodek prac badawczych zajmujący się nowymi typami uzbrojenia - Zbrojownię nr 2. (Tu m.in. powstał prototyp karabinu samopowtarzalnego kkbsp wz. 38 M projektu J. Maroszka).
Jednym z elementów wyposażenia stalowni oraz elektrowni i późniejszej Zbrojowni nr 2 były zachowane do dziś kanały podziemne. Służyły one do przesyłania pary oraz do transportu produktów, w okresie, gdy zakład funkcjonował jako Warszawska Fabryka Stali. Tunele te były wielokrotnie przebudowywane i modernizowane do pełnionych aktualnie funkcji. Niektóre z nich były podziemnymi strzelnicami służącymi do sprawdzania prototypów broni produkowanej i naprawianej w latach działania Zbrojowni nr 2.
Opisywane chodniki podziemne wpisane są do rejestru zabytków Stołecznego Konserwatora Zabytków pod nr: A- 59 z 28. 12. 2000 r. wraz z nieruchomościami położonymi przy ul. Szwedzkiej 2/4: budynkiem produkcyjnym, halą główną (część), budynkiem administracyjnym, magazynem, ogrodzeniem.

PA160303.JPG (75.18 KB, 336x448 - wyświetlony 420 razy.) PA160290.JPG (96.89 KB, 448x336 - wyświetlony 425 razy.)
	Zapisane

viviparus

Starszy chorąży sztabowy

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 102

Odp: Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� Odpowiedz #2 : Wrzesień 01, 2010, 21:42:41 �

SYSTEM CHODNIKÓW NR 1
Opis obiektu: wejście znajduje się w centralnej części nieruchomości w budynku dawnej Kaplicy. Za schodami rozpoczyna się salka z niewielką wnęką odchodzącą w kierunku SE. Dalej w kierunku SE odchodzą dwa korytarze. W drugim z nich znajduje się zawał powstały w wyniku przerwania ścian i fragmentów stropu, zaś pierwszy z korytarzy doprowadza do systemu sal o przebiegu SW - NE. Na końcu tego odcinka odchodzą trzy korytarze, z których NW przechodzi w salkę. W kierunku E odchodzi długi korytarz o zmniejszającej się wysokości z powodu nagromadzenia w dnie piasku. Na jego końcu znajduje się zawał ceglano - piaskowej. Trzeci ciąg doprowadza poprzez niewielki próg do obniżającego się korytarza o przebiegu NW-SE. Na jego końcu znajduje się obniżenie związane z nagromadzonymi na dnie osadami. Dalsza część biegnie w kierunku NE i zakręca na NW. Po kilku metrach korytarz kończy się zawałem. Przypuszczalnie tunel łączył się z pobliskim chodnikiem na co wskazuje ich przebieg.
Korytarze i sale wykonane są z cegieł oraz miejscami z elementów betonowych. System poprzecinany jest współczesną instalacją kanalizacyjną. Pomiary mikroklimatyczne wskazują na charakter statyczny ciepły obiektu, ponieważ wraz z odległością od otworu wzrastała temperatura (od 17 ÄŹâ€šÂ°C w okolicach wejścia do 21,8 ÄŹâ€šÂ°C w końcowych partiach). Wahania wilgotności były nieznaczne pomiędzy poszczególnymi częściami systemu (ok. 14%), a największe wartości obserwowane były w pobliżu przewodów kanalizacyjnych, co może świadczyć o ich nieszczelności.

Ryc.1.jpg (18.35 KB, 336x388 - wyświetlony 514 razy.)
	Zapisane

viviparus

Starszy chorąży sztabowy

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 102

Odp: Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� Odpowiedz #3 : Wrzesień 01, 2010, 21:44:25 �

SYSTEM CHODNIKÓW NR 2
Opis obiektu: studzienka wejściowa zlokalizowana jest w NE części nieruchomości w pobliżu ulicy Stalowej. Obiekt stanowi jeden chodnik o przebiegu W - E i zróżnicowanej wysokości, z dwoma bocznymi salkami pełniącymi rolę łączników z niedostępnymi obecnie wejściami. Wejście do systemu znajduje się na dnie studzienki w jej S krańcu. Za ciasnym otworem wejściowym stromo opadająca pochylnia doprowadza do małej salki z charakterystycznym stożkiem z osadów naniesionych z zewnątrz. Z salki w kierunku E biegnie krótki korytarz kończący się ceglaną ścianą. W kierunku W po kilku metrach znajduje się wejście do małego pomieszczenia, którego zakończenie stanowi biegnący stromo ku powierzchni korytarz zakończony betonową płytą. Główny ciąg doprowadza do progu, będącego drewnianym kulołapem dawnej strzelnicy. Za progiem korytarz znacznie się obniża, a jego dno pokryte jest piachem.
Poprzez kolejny próg dochodzimy do dalszych części, o pomalowanych współcześnie ścianach i stropie (farba olejna). Ta część prawdopodobnie wykorzystywana była w latach powojennych jako stołówka. Po kilku metrach na S znajduje się wejście do kolejnej salki wyprowadzającej poprzez schody na powierzchnię (obecnie wyjście niedostępne). Dalsze partie korytarza kończą się zawałem ceglano - ziemnym. Korytarz wykonany jest z cegieł oraz miejscami z elementów betonowych. System poprzecinany jest współczesną instalacją kanalizacyjną.

Ryc.2.jpg (13.08 KB, 448x250 - wyświetlony 436 razy.) DS_0003.JPG (70.78 KB, 448x300 - wyświetlony 436 razy.) DSC_0004.JPG (72.96 KB, 300x448 - wyświetlony 459 razy.)
	Zapisane

viviparus

Starszy chorąży sztabowy

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 102

Odp: Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� Odpowiedz #4 : Wrzesień 01, 2010, 21:45:48 �

SYSTEM CHODNIKÓW NR 3
Opis obiektu: wejście znajduje się w centralnej części nieruchomości pod fundamentem budynku położonego na N od kaplicy w jego NW krańcu. Za ciasnym, prawie pionowym otworem wejściowym kontynuuje się prosty korytarz o przebiegu N-S, który po kilkunastu metrach doprowadza do zawału ziemnego. Obiekt wykonany jest z cegły.

Ryc.3.jpg (18.26 KB, 448x285 - wyświetlony 415 razy.) DSC_0010.JPG (77.65 KB, 300x448 - wyświetlony 489 razy.)
	Zapisane

viviparus

Starszy chorąży sztabowy

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 102

Odp: Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� Odpowiedz #5 : Wrzesień 01, 2010, 21:46:23 �

Rozpoznane obiekty stanowią część większego, dawniej skomunikowanego ze sobą systemu podziemi. Zróżnicowany stan zachowania obiektów wynika ze zmian przeznaczenia poszczególnych podziemi, wykonywanych prac ziemnych i późniejszej zabudowy pobliskich terenów. Nie wykluczono zachowania innych obiektów podziemnych, do których nie istnieją obecnie drożne wejścia. Z obserwacji i planów historycznych wynika ,że fragmenty niedostępnych korytarzy mogą stanowić zdecydowanie większą cześć całego systemu.
Zwiedzanie obiektu jest trudne i wiąże się w niektórych miejscach z dużym ryzykiem wystąpienia zawałów i obrywów części stropowej.
Faktyczna długość całego zachowanego systemu nadal pozostaje nieznana.


	Zapisane

viviparus

Starszy chorąży sztabowy

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 102

Odp: Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� Odpowiedz #6 : Wrzesień 01, 2010, 22:44:09 �

Zapomniałem dodać to wcześniej :
Tekst to fragmenty wystąpienia na konferencji "Militarne Znaczenie Prawobrzeżnej Warszawy" zorganizowanej w 2009 r. przez Muzeum Pragi (może w tym roku materiały z konferencji ukażą się drukiem)
Autorem teksty jestem ja oraz Artur Ponikiewski (autor przytaczanej już na tym forum książki o warszawskich podziemiach)
Plany tez są głównie naszego autorstwa ( z niemałym udziałem jeszcze jednego kolegi)
Zdjęcia są zrobione przeze mnie w 2009 (więc stan obecny obiektu mógł się nieco zmianić)


	Zapisane

WERTTREW

Strzelec

Pomógł 0

Offline

Wiadomości: 6

Odp: Stalownia Praska - Zbrojownia nr 2

� Odpowiedz #7 : Grudzień 06, 2010, 13:40:38 �

Kilka zdjęć z naszej eskapady z 2008 roku, kiedy to kilka dobrych godzin spędziliśmy na tym terenie ... Mrugnięcie

http://img828.imageshack.us/f/nowy1v.jpg/


� Ostatnia zmiana: Grudzień 06, 2010, 13:42:14 wysłane przez WERTTREW �	Zapisane

Strony: [1]