Pałac w Partykozach

adek

Administrator
Pułkownik

Pomógł 34

Offline

Wiadomości: 1893

Pałac w Partykozach

� : Grudzień 21, 2010, 16:52:16 �

Pierwszy raz zobaczyłem ten pałac dziesięć lat temu. Był lipiec, z nieba lał się żar, wokół pustkowie, w tle szerokie, błękitnawe perspektywy pól. W ciszy południa, pośród ostrych cieni i dzikich chaszczy majaczył niewiarygodnie realny pałac-bajka. Pałac ten może się przyśnić, jest bowiem jedną z najbardziej niezwykłych budowli na Podlasiu. Niepodobną ani do swojskich parterowych dworków z kolumnowymi portykami, ani do rozłożystych rezydencji magnackich. Nie przypomina dzieła architektonicznego, lecz rzeźbę przeznaczoną do oglądania z różnych stron, pomyślaną tak, aby zadziwiać wielością kształtów pojawiających się wraz ze zmianą punktu obserwacji. Usadowił się na skraju niskiego pagórka za rzeczką płynącą w gęsto zarośniętej dolince, około 500m na południe od ostatnich zabudowań wsi Patrykozy. Jego niewielka, nieregularna bryła, najeżona gotyckimi szczytami i pinaklami, góruje nad dziedzińcem, od frontu dwie ściany schodzą się pod kątem prostym. Pośrodku, pod ostrym szczytem i żeliwnym balkonem flankowanym pinaklami, znajdują się majestatyczne drzwi prowadzące do sieni, a po obu ich stronach wypiętrzają się przeprute gotyckimi oknami ściany. Po lewej stronie budynek nagle znacznie się zwężał, by od południa przejść w łagodne wybrzuszenie przeszklonej ściany oranżerii. Za nią przycupnęła niska, pękata baszta ze stożkowym dachem, sprzęgnięta kompozycyjnie z dominującą nad całością wieżą, zwieńczoną balustradką tarasu widokowego.

Pod dachem ciągnie się gzyms arkadkowy z maswerkowych ostrołuków, narożniki wzmacniają lizeny z rozglifionymi niszami zwieńczonymi trójliściem, dodatkowo bryłę urozmaicają gotyckie pinakle i szczyty. Wzory średniowieczne, ale materiał z innej epoki - żeliwo, skorodowane i poczerniałe po 150 latach na deszczu i mrozie. Z żeliwa wykonane były także dwa kartusze z herbem właściciela - Lubicz, wpuszczone w szczyty ścian frontowych. Patrykozy mają dość bogatą bibliografię, choć "krótka jest ich historia,
a i położenie nie zachwycające".

1.jpg (183.71 KB, 504x303 - wyświetlony 951 razy.) 2.jpg (166.02 KB, 506x302 - wyświetlony 1177 razy.)
	Zapisane

Nie znać własnej historii znaczy na zawsze pozostać dzieckiem- Cyceron

adek

Administrator
Pułkownik

Pomógł 34

Offline

Wiadomości: 1893

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #1 : Grudzień 21, 2010, 16:53:00 �

W XIX w. należały do Lubicz-Szydłowskich. Podstawy majątku rodziny zbudował starosta mielnicki Adam Szydłowski, szambelan ostatniego króla Polski, targowiczanin, postać nikczemna i tak też oceniona przez współczesnych: "Adam nie poszedł za przykładem praojców: grał rolę haniebna pieczeniarza na dworze Stanisława Augusta"; "należał do liczby płatnych ajentów rosyjskich na sejmie grodzieńskim"; "Niewart był sznura, na którym powinien wisieć" (Natalia Kicka, Pamiętniki, Warszawa 1972) . Jego syn i spadkobierca, urodzony w 1793 r. Teodor, nie wziął na szczęście nic z ojcowskiego charakteru. W 1809 r. wstąpił do wojska i od prostego żołnierza wojsk Księstwa Warszawskiego doszedł w 1831 r. do rangi generała brygady armii powstańczej Królestwa Polskiego. Znaczącym epizodem w jego życiu była służba w sztabie księcia Józefa Poniatowskiego, zakończona bitwą pod Lipskiem w 1813 r., gdzie "padł trzema kulami przeszyty". Wysoko oceniali go towarzysze broni, m.in. generał Ignacy Prądzyński: "Człowiek pełen
gorliwości, męstwa i wyższej zdolności wojennej, lojalny kolega, lubiany przez żołnierzy i oficerów". Krach marzeń o niepodległej ojczyźnie sprawił, że Szydłowski, zmęczony duszną atmosferą popowstaniowej Warszawy, zapragnął przenieść się w wiejskie ustronie, by tu prowadzić sielankowe życie z dala od ówczesnej ponurej rzeczywistości. Częścią tego planu było wybudowanie odpowiedniej siedziby, której komfort i klasa zrekompensowałyby mu dobrowolne wygnanie. Na wykonawcę swych zamierzeń wybrał zdolnego architekta, Franciszka Jaszczołda (1806-1873) , autora planów m.in. słynnego pałacu neogotyckiego w Mereczowszczyźnie. Projekt Jaszczołda miał wszelkie cechy zrealizowanego marzenia fantasty i kaprysu bogacza-oryginała. A ekstrawagancje w stylu arystokracji angielskiej były w tej romantycznej epoce bardzo na czasie.

Pałac, zbudowany w latach 1832-1843, budził podziw już od początku istnienia: "Wszędzie znać chęć odznaczenia się oryginalnością i fantazyą. Kurniki, drwalnie, pałac gotycki z wieżą i mostami, sztachety, parkany, mostki, każdy tam w innym stylu i guście, często w szczegółach dziwaczne, całość jednakże (...) jest bardzo powabną." Luksusowe wyposażenie wnętrz, ozdobionych sztukateriami i marmurowymi kominkami, dopełniały takie udogodnienia, jak winda transportująca potrawy z położonej w przyziemiu kuchni czy korkowe ocieplenie pokojów. Otoczenie było nie mniej wspaniałe: spiętrzone wody rzeczki otaczały sześć wysepek z pawilonami i altanami, a park, w którym mieścił się także zwierzyniec, zajmował kilkanaście hektarów. Swoją samotnię generał zbudował dosłownie od podstaw. Pałacyk ulokował na sztucznie usypanym wzgórzu. Poprowadził do niego podjazd o długości ponad 100 i szerokości 15 m. Aleję dojazdową wytyczono na sklepionych beczkowo przęsłach murowanych z cegły, połączonych odcinkami muru wysokiego do 3 m. Na końcu aleja rozszerzała się w owalne plateau o średnicy około 40 m, na którego południowym stoku stanęła siedziba generała.

3.jpg (172.4 KB, 503x279 - wyświetlony 834 razy.) 4.jpg (190.92 KB, 505x276 - wyświetlony 678 razy.)
	Zapisane

Nie znać własnej historii znaczy na zawsze pozostać dzieckiem- Cyceron

adek

Administrator
Pułkownik

Pomógł 34

Offline

Wiadomości: 1893

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #2 : Grudzień 21, 2010, 16:53:44 �

Nadrzeczna dolinka była podmokła i dlatego budowniczowie nie wkopali się w głąb, tylko posadowili najniższą kondygnację na poziomie gruntu. Szydłowskiemu udało się to, co jest marzeniem wielu, ale spełnia się tylko nielicznym: wykreowanie własnej rzeczywistości, prywatnego świata na własną miarę. Tego nie zniszczy czas. Wystarczy spojrzeć choć raz przez okna galerii na okolicę, aby odczuć niemal mistyczny nastrój emanujący z tych murów. Historia obiektu jest równie urozmaicona, jak jego wygląd. Złoty wiek dla Patrykoz - to czasy, gdy w pałacu rezydował Teodor Szydłowski "niegdyś jaśniejący wśród wesołego i najświetniejszego towarzystwa stolicy piękną urodą i dowcipem, zapomniany następnie od świata (...) łączył w sobie zwyczaje arystokratyczne, z filantropią i fantastycznością szczególną". Generał zmarł 8 stycznia 1863 r., zapisując w testamencie dożywotnie pensje wszystkim swoim służącym i rzemieślnikom. Zatroszczył się także o swoich włościan z Patrykoz, budując im murowane (!) domy. "Szlachetne dziwactwa", jakie uprawiał całe życie, miały zapewne zmazać dawne winy starosty Adama, ciążące na nazwisku Szydłowskich. Wielkie koszty, jakie pochłonęła ta filantropia, nie budziły zapewne entuzjazmu w bratanku generała - Antonim, który odziedziczył po nim majątek w 1863 r. W 1871 r. Antoni Szydłowski sprzedał Patrykozy Rajmundowi Skarżyńskiemu. Następnie, w 1878 r. przeszły w ręce Leona Kozłowskiego, a około 1900 r. stały się własnością Hipolita Cichockiego. W 1930 r. majątek został rozparcelowany. Część gruntów z pałacem kupił ksiądz Władysław Solnicki, który w baszcie urządził kaplicę. W czasie wojny w pałacu mieszkał narzucony przez Niemców administrator. Po 1945 r. Marian Solnicki, bratanek księdza, sprzedał 2/3 majątku państwu, a pozostałą część kupił rolnik, Józef Więsak. Upaństwowienie oznaczało dla Patrykoz powolną agonię. Pałac mieścił coraz to inne instytucje gminne: przedszkole, bibliotekę, urzędy, które łączyła niechęć do wydatków na remonty. Skutki były takie, jak w tysiącach polskich rezydencji i w latach siedemdziesiątych XX w. pałac nie musiał już udawać gotyckiego zamczyska z angielskiej powieści grozy, gdyż nabrał wyglądu dekoracji do filmu o wampirach. Zniknął dach, ściany obdarto z korkowego obicia, sztukateryjne fryzy ozdobiły prywatne mieszkania. Piękny park modrzewiowy poszedł pod topór, nie ostał się żaden z licznych pawilonów ogrodowych.

5.jpg (113.61 KB, 370x250 - wyświetlony 599 razy.) 6.jpg (154.2 KB, 375x289 - wyświetlony 474 razy.)
	Zapisane

Nie znać własnej historii znaczy na zawsze pozostać dzieckiem- Cyceron

adek

Administrator
Pułkownik

Pomógł 34

Offline

Wiadomości: 1893

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #3 : Grudzień 21, 2010, 16:54:33 �

W latach osiemdziesiątych władze wojewódzkie z Siedlec przeznaczyły obiekt na dom pracy twórczej. Do 1989 r. prowadzony był remont, podczas którego wylano stropy, zamontowano okna z nową stolarką, a całość przykryto dachem u blachy miedzianej. W 1989 r. prace renowacyjne zostały przerwane. Częściowo odremontowanym pałacem zainteresowali się znani warszawscy restauratorzy, małżeństwo Gesslerów, którzy przejęli opiekę nad obiektem w 1995 r., obiecując sfinalizowanie remontu. Niewiele to zmieniło w sytuacji pałacu. "Za rządów Adama i Joanny Gesslerów, właścicieli m.in. warszawskiego "Krokodyla", budowlę pozostawiono samej sobie" ("Gazeta Wyborcza", 14-16.04.2000) . W kwietniu 2000 r. runęła wieża widokowa, pociągając za sobą pół szczytowej ściany z wmurowanym w nią herbowym kartuszem Szydłowskich. Jedynym skutkiem katastrofy budowlanej są ustawione wkoło pałacu tablice informujące, że obiekt grozi zawaleniem. Gruz, częściowo uprzątnięty pod ogrodzenie, zalega murawę, a pozostała część przełamanej ściany jest spękana i ledwo się trzyma. Także unikatowa konstrukcja ceglanych arkad podjazdu jest poważnie zagrożona, nie licząc tych przęseł, które już się zawaliły. Skradzione zostały instalacje elektryczne i grzewcze, założone przed 1989 r., z dachu systematycznie znikają arkusze blachy miedzianej, co przypomina zdzieranie skóry z jeszcze żywego zwierzęcia.

Druga część tytułu artykułu oddaje wrażenia z ostatniej wizyty. Mam nadzieję, że jest na wyrost pesymistyczna i niezwykły obiekt, wyrosły z marzeń generała, podniesie się z ruin. Dość już zniszczono na Podlasiu zabytków, aby teraz pozwolić sobie na zaniedbanie choćby jednego, zwłaszcza tak wysokiej klasy artystycznej, jak pałac w Patrykozach.

Artykuł autorstwa Romana Postka, pochodzi z gazety Spotkania z Zabytkami

zdjęcia:
1.2. Frontowa elewacja pałacu przed (1) i po zawaleniu się wieży (2)

3. Wschodnia elewacja pałacu

4.5. Południowa elewacja z oranżerią (4) i jej wnętrze (5)

6. Ceglane arkady alei dojazdowej

7. Jeden z wiejskich domów ufundowany przez gen. T. Szydłowskiego we wsi Patrykozy

(zdjęcia: Roman Postek)

7.jpg (107.05 KB, 373x265 - wyświetlony 440 razy.)
	Zapisane

Nie znać własnej historii znaczy na zawsze pozostać dzieckiem- Cyceron

emes

MFE detektorysci.pl
Pułkownik

Pomógł 30

Offline

Wiadomości: 1144

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #4 : Grudzień 22, 2010, 00:26:50 �

W mordę kopane,patrzeć się na to nie da :'(,w tak doświadczonym przez historię kraju jak Polska o resztki zabytkowej substancji powinno się szczególnie dbać,tymczasem mamy typowy przykład naszej gospodarki tego typu budowlami - poczekajmy aż się zawali,potem postawi się jakiegoś gargamela... Zły


	Zapisane

"Całemu oddziałowi wojska złożono najserdeczniejsze życzenia ekshumacji" (anonimowy uczeń)

Vilmark

Porucznik

Pomógł 7

Offline

Wiadomości: 368

"Tylko umarli ujrzeli koniec wojny"

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #5 : Grudzień 22, 2010, 10:46:20 �

Adek ratunku , skończ z metodą kopiuj wklej.... Zdjęcia są chyba z początku lat 90...

Teraz pałac wygląda lepiej niż na tych na dole (2006-07) rok. Niestety właściciel nie wpuszcza praktycznie nikogo na teren pałacu.


	Zapisane

emes

MFE detektorysci.pl
Pułkownik

Pomógł 30

Offline

Wiadomości: 1144

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #6 : Grudzień 22, 2010, 12:55:05 �

No bomba,już myślałem że nic z niego nie będzie...


	Zapisane

"Całemu oddziałowi wojska złożono najserdeczniejsze życzenia ekshumacji" (anonimowy uczeń)

adek

Administrator
Pułkownik

Pomógł 34

Offline

Wiadomości: 1893

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #7 : Grudzień 22, 2010, 17:49:00 �

ja to czytam bo dotyczy mazowsza, ale nie zawsze moge zweryfikować stan obecny rzeczy opisywanej bo nie wszędzie byłem. A fotek z netu aktualnych moge wrzucac bo nie moje Z politowaniem


� Ostatnia zmiana: Grudzień 22, 2010, 20:10:47 wysłane przez adek �	Zapisane

Nie znać własnej historii znaczy na zawsze pozostać dzieckiem- Cyceron

motylanoga

MFE detektorysci.pl
Major

Pomógł 38

Offline

Wiadomości: 691

Odp: Pałac w Partykozach

� Odpowiedz #8 : Styczeń 17, 2011, 23:32:28 �

Sorki, ale rozumiem, że chodzi o pałacyk w PaTRykozach koło Sokołowa Podlaskiego, a nie PaRTykozach?


	Zapisane

"(...)to ewidentnie jest parówka!"

Strony: [1]